اندیشه های کلامی شیخ طوسی جلد 3 صفحه 193

که بالغ بر هفتاد هزار نفر بودند، از ترس طاعون فرار کرده و در کنار ساحلی گرد آمده بودند که ناگاه فرمان «موتوا» از جانب خداوند صادر شد و همگی مردند. مدتی طولانی بدین منوال گذشت تا این که روزی گذر یکی از پیامبران به نام «ارمیا» بدان جا افتاد و از خداوند درخواست کرد تا آنها را زنده کند و خداوند نیز چنین فرمود و آنها بعد از مدتی طولانی، دوباره زنده شدند.(1)

2. زنده شدن هفتاد نفر از قوم موسی علی: خداوند خطاب به آن عده از قوم موسی (علیه السلام) که آنها را دوباره زنده کرده بود، فرمود: «آنگاه پس از مردنتان شما را دیگربارا زنده کردیم تا سپاس بگزارید».(2)

بر اساس این آیه و آیه قبلی، جمعی از اصحاب موسی که در میعادگاه، همراه آن حضرت حضور یافته بودند، در اثر صاعقه ای جان باختند و خداوند، آنها را بار دیگر به صحنه حیات بازگرداند.

از دیگر موارد رجعت که در امتهای گذشته رخ داده است، می توان به رجعت عزیر ارمیا) بعد از صد سال به دنیا(3) و رجعت اصحاب کهف(4) و برگشت اهل ایوب(5) و رجعت ذی القرنین(6) و... اشاره کرد. البته اذعان به وقوع رجعت در امتهای گذشته، اختصاص به قرآن ندارد، بلکه در برخی کتب ادیان آسمانی دیگر نیز اشاراتی بدان رفته است؛ برای مثال، زنده شدن شماری از مردگان با معجزه حضرت عیسی (علیه السلام) از مسلمات انجیلهای چهارگانه به شمار می رود.(7)

بدین ترتیب، تردیدی در تمام بودن مقدمۀ نخست (صغری=وقوع رجعت در امتهای پیشین) باقی نمی ماند. اما آیا هر چیزی که در انتهای پیشین واقع شده باشد، در این امت نیز رخ خواهد داد؟ (کبری).

1- 1. شیخ صدوق، اعتقادات صدوق، ص 60؛ سیوطی، الدر المنثور، ص741؛ محمد بن مسعود العیاش، تفسیر العیاشی، ج 1، ص 130.
2- 2. بقره / 56
3- ٣. بقره / 259.
4- 4. کهف / 25.
5- 5. انبیاء / 83.
6- 6. طبرسی، مجمع البیان، ج 6، ص 756.
7- 7. کتاب مقدس (عهد عتیق و عهد جدید) انجیل متی، باب یازدهم، ص17؛ انجیل لوقا، باب هفتم، ص101؛ انجیل یوحنا، باب یازدهم، ص167.