اندیشه های کلامی شیخ طوسی جلد 3 صفحه 43

با دل و زبان، خداوند و معارف حقه دین را تصدیق می کند و به صرف این که در عمل از او گناه بزرگ سر می زند، منافق بودن وی را نمی رساند؛ آنگونه که نافرمانیهایی که از یهود و نصارا و سایر مشرکات سر می زند، سبب نمی شود تا آنان را منافق بخوانیم.(1)

نقد نظریه زیدیه

این گروه چنین انگاشته اند که مرتکب کبیره دچار کفر نعمت است. شیخ در رد این نظر می گوید: کفر نعمت، آن است که انسان به نعمتهای الهی اذعان نداشته، آنها را تکذیب کند و مرتکب کبیره را با وجود این که نعمتهای الهی را تکذیب نکرده، بلکه قلبا به همه آنها تصدیق دارد، چگونه می شود کافر نعمت خواند؟!(2)

اسلام و ایمان

اشاره

یکی از مسائل در خور تحقیق درباره ایمان، رابطه ایمان و اسلام است که آیا این دو واژه از حیث معنای شرعی با هم متحدند یا متغایر؟

اسلام در لغت به معنای اخلاص، خضوع و تسلیم است که در اصطلاح متکلمان، تعریفهای متعددی برای آن ذکر شده است:

الف) اسلام اقرار به شهادتین است... و کسی که این دو کلمه را بر زبان جاری کند، مال و جان او در امان است.(3)

ب) اسلام عبارت است از تسلیم و انقیاد و ترک تمرد و امتناع از عناد.(4)

ج) اسلام، انقیاد باطنی است.(5)

د) اسلام، انقیاد و خضوع نسبت به امر الهی و اقرار به تمام چیزهایی است که بر مکلف واجب است.(6)

راجع به رابطه ایمان و اسلام، دو رویکرد عمده وجود دارد:

1- ١. شیخ طوسی، تمهید الاصول، ص 299.
2- 2. همان.
3- ٣. شیخ صدوق، امالی، ص 460.
4- 4. غزالی، قواعد العقائد، ص 236.
5- 5. تفتازانی، شرح العقائد النسفی، به نقل از شرح المصطلحات الکلامیه، ص 22.
6- 6. شیخ طوسی، التبیان، ج 1، ص 464.