مسائل جدید کلامی صفحه 198

مستبدان می شود و این نوع بهره گیری دوگانه حاکی از ابهام در مفهوم آن است که دو گروه متخاصم بر آن تکیه می کنند.

آزادی در لغت

لغت نویسان آزادی را در مقابل بندگی به کار می برند، سعد مسعود می گوید:

بزرگ جشن است امروز مُلک را مَلِکا *** که شادمان است ای شاه بنده و آزاد

ولی باید گفت معنی لغوی آزاد، گسترده تر از چیزی است که در این شعر آمده است و به کارگیری «آزاد» در مقابل «بنده» یکی از موارد آن است، و معنی واقعی آن، رها شده از قید و بند و التزام است.

آنچه مهم است تبیین معنی اصطلاحی واژه در مکاتب گوناگون سیاسی است و از میان این مکاتب، دو مکتب را در نظر می گیریم و به تعبیری دیگر، آزادی را از نظر جهان بینی الهی و جهان بینی مادّی تشریح می کنیم.

در تعریف پدیده های طبیعی، به تعریف یکسان که مورد پذیرش تمام گروه ها باشد می توان دست یافت، مثلاً آب و نمک دو پدیده ی طبیعی می باشند و می توان هر دو را به نوعی معرّفی کرد که