مسائل جدید کلامی صفحه 24

هرگز معقول نیست که بدون وجود فاعل آگاه دانا و توانا از هر یک از این چهار معادله پدید آید، زیرا خرد به روشنی داوری می کند که هر نوع محاسبه و اندازه گیری سپس سازمان دهی آنگاه همکاری وهماهنگی میان اجزاء، برای رسیدن به هدف، نمی تواند معلول فاعل ناآگاه باشد، زیرا محاسبه و اندازه گیری که اساس نظم را تشکیل می دهد زاییده علم و آگاهی است و این کار تنها از عامل دانا و توانا ساخته است نه از عامل ناآگاه.

در این مورد منطق عقل و خرد در مورد پدیده های طبیعی و مصنوعی بشری یکسان است زیرا عقل باور نمی کند که نظم موجود در پدیده ای به نام ساعت و ماشین حساب، (بدون محاسبه و اندازه گیری، بدون سازماندهی و بدون هماهنگی اجزاء آنگاه هدف داری و هدف گرایی که کار فاعل آگاه و توانا است) صورت پذیرد، یعنی خود ماهیت کار با زبان تکوینی که از هر زبانی گویاتر است می گوید در پیدایش من عقل و خرد، شعور و درک، علم و آگاهی دخالت داشته و من محصول عامل ناآگاه به نام «تصادف» نیستم.

البته داده برهان نظم بیش از این نیست که در پیدایش مورد نظم، عقل و شعور مدخلیت داشته است و اما این که این عامل، ممکن است یا واجب، حادث است یا قدیم، واحد است یا متعدد،