فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی: خوارج - جلد 5 صفحه 125

بیشتر نزنید و اگر در گذشتید،این به تقوی نزدیکتر است»...علی(علیه السّلام)-در آخر روز سوم درگذشت[و همگی بر قصاص اتفاق کردند.]حسن(علیه السّلام)ابن ملجم را خواست.

ابن ملجم به او گفت:رازی است که می خواهم به تو بگویم.حسن(علیه السّلام)به یاران فرمود:

آیا می دانید او چه قصدی دارد؟می خواهد به من نزدیک شود و گوشهایم را با دندان بکند.ابن ملجم گفت:به خدا سوگند اگر این امکان برایم فراهم می شد،گوشهایت را از بیخ می کندم.حسن فرمود:هرگز!به خدا سوگند ضربتی به تو خواهم زد که تو را به آتش برساند. (1)

این چیزی بود که مبرّد در کاملش ذکر کرده است و عده ای از تاریخ نویسان نیز نظر او را تأیید کرده اند اما صاحب خانه بهتر می داند در خانه چه می گذرد و صحیح آن است که امام هنگام نماز صبح در محراب عبادت و در شب نوزدهم رمضان ضربت خورده و در شب بیست و یکم به شهادت رسیده است:اینک سخنی را از امام رضا(علیه السّلام)در این باره بشنوید:

وقتی ابن ملجم-که خدا لعنتش کند-امیر المؤمنین علی بن ابی طالب را زخم زد،شخص دیگری نیز همراه او بود که ضربت او بر دیوار اصابت کرد اما ابن ملجم ضربت خود را حوالۀ امام نمود و ضربت به سر امام اصابت کرد،در حالی که امام در سجده بود. (2)

نتیجه:

چه چیزی باعث دگرگونی اوضاع در آخر جنگ صفین شد؟

در این که پیروزی در تمام مدت جنگ از آن امام بود،احدی تردید ندارد اما وقتی فتنۀ حکمیت رو آورد عده ای از سران سپاه و خصوصا قاریان،فریب خوردند و ناتوانی