فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی: خوارج - جلد 5 صفحه 136

این نشان می دهد که معاویه با کسب رضایت اشعث درصدد جای پا باز کردن در جبهۀ علی بوده است و او در این هدف تا جایی موفق هم شد و نتیجۀ این دعوت آن شد که اشعث در جواب معاویه گفت:اما دیگران،شما را نیازی به آنها نیست و به زودی -به خواست خدا-نظر خود را در این باره اعلام خواهم کرد.

وقتی معاویه کلام اشعث را شنید،مطمئن شد که اشعث برای سازش آماده است.

نتیجۀ گفتگو در بین هردو لشکر پخش شد.تا جایی که اشعث به خود جرئت داد نظرش را دربارۀ جنگ اظهار نماید و از علی بخواهد که به خاطر زنان و فرزندان به جنگ پایان دهد و این همان چیزی است که در ادامه می خوانید.

5-اشعث در شب لیله الهریر در میان یاران کنده ای خود بپا خواست و خطابه ای را به قصد متزلزل کردن اراده ها و ختم جنگ به نفع معاویه ایراد نمود و این در حالی بود که نشانه های پیروزی علی آشکار شده بود و فردای آن شب شامیان قرآنها را بر نیزه ها بالا بردند.اشعث در خطبۀ خود گفت:«ای گروه مسلمانان!دیروزتان را نظاره کردید و دیدید چه تعداد از عربها از بین رفتند.به خدا سوگند من که در این سن-به خواست خدا -رسیده ام هرگز چنین روزی را ندیده ام.پس حاضران به غایبان برسانند که اگر فردا دست از جنگ برنداریم،عرب از بین خواهد رفت و نوامیس ضایع خواهد شد.به خدا سوگند این را برای ترس از مرگ نمی گویم لیکن من مردی سالخورده ای هستم،می ترسم اگر ما فردا از بین برویم زنان و فرزندان بی سرپرست بمانند.»صعصعه می گوید:

جاسوسان،سخنان اشعث را به گوش معاویه رساندند.معاویه گفت:به خدای کعبه حرف خوبی زده است.اگر ما فردا باهم بجنگیم رومیان بر زنان و فرزندان ما و فارسها بر زنان و فرزندان عراقیان طمع خواهند ورزید و این را تنها صاحبان عقل و درایت می فهمند.

پس قرآنها را بر نیزه ها ببندید و بالا برید.

شامیان در همان شب تاریک شروع کردند به داد و فریاد که:ای عراقیان!چه کسی از فرزندانمان حمایت می کند اگر ما را بکشید و چه کسی از فرزندان شما حمایت خواهد کرد اگر شما را بکشیم.خدا را!خدا را!در حفظ بقیه مردم.بامدادان شامیان