فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی: خوارج - جلد 5 صفحه 260

می تواند چنین باشد در حالی که خداوند سبحان از زبان حاملان عرش،همانهایی که برای توبه کنندگان و رهروان راه خطا طلب غفران می کنند،این گونه می فرماید: «رَبَّنا وَسِعْتَ کُلَّ شَیْءٍ رَحْمَهً » (1)و خداوند سبحان می فرماید: «وَ لا تَیْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللّهِ إِنَّهُ لا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْکافِرُونَ » (2)و باز خداوند سبحان می فرماید: «قالَ وَ مَنْ یَقْنَطُ مِنْ رَحْمَهِ رَبِّهِ إِلاَّ الضّالُّونَ » (3)و نیز می فرماید: «قُلْ یا عِبادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَهِ اللّهِ إِنَّ اللّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ ». (4)

این وعده ها و دعوت گناهکاران به وادی غفران و نهی از ناامیدی از رحمت خداوند کجا و کلام این گوینده کجا؟اباضیه هرچند در شیوۀ خود افراطی نیستند اما در مسأله برائت از گناهکار تحت هر شرایط،به نحوی که شنیدی دچار نوعی افراط شده اند و این بر اهل خرد پوشیده نیست.علاوه بر این،تبری آن طور که در کلام این گوینده آمده است تنها با زندگی قبیله ای و جامعه های کوچک سازگاری دارد و هرگز در جوامع بزرگ که فاسقان و عادلان در تمامی اجتماعات و مجالس در کنار هم حضور دارند عملی نیست و این بر اهل خرد پوشیده نیست.

تتمه:

چنانچه ثابت شود شخصی در اثر ارتکاب کبیره یا ارتداد از دین از دشمنان خدا می شود مردم نمی توانند بر او حد جاری کنند و تنها حق دارند که از او و عملش در ظاهر و باطن تبری جویند اما جاری کردن حد برعهدۀ شخصی توانمند و بانفوذی چون حاکم اسلامی است.به همین خاطر،امر به معروف دو قسم می شود:قسمی که واجب فردی محسوب می شود و هر فردی از امت می تواند آن را انجام دهد و قسم دیگری که رسالت

1- 1) -غافر:7« [1]پروردگار ما کسی است که رحمتش همه چیز را فراگرفته است.»
2- 2) -یوسف:87« [2]از رحمت خداوند ناامید نشوید چون از رحمت او جز کافران،ناامید نمی شود.»
3- 3) -حجر:56« [3]گفت:از رحمت پروردگارش جز گمراهان،ناامید نمی شود.»
4- 4) -زمر:53« [4]به آن دسته از بندگان که بر خویشتن بد کردند بگو که از رحمت خدا ناامید نشوید زیرا خداوند تمامی گناهکاران را می بخشد.او بخشنده و مهربان است.»