فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی: خوارج - جلد 5 صفحه 293

جان خوارج افتاد و به خاطر جنایتهایی که آنها مرتکب می شدند،آنها را ریشه کن نمود.

علی(علیه السّلام)از این جنایتها در یکی از خطبه هایش این گونه یاد می کند:«هرگز!سوگند به خدا آنها نطفه های در صلب مردان و رحم زنانند.هر شاخی که از آنها به در آید بریده می شود و سرانجام کارشان به دزدی و راهزنی می انجامد.» (1)

و او(علیه السّلام)خطاب به خوارج فرمود:

«پس از من،در آیندۀ نزدیک ذلّت جاویدان و شمشیر برّان و جنگی که ستمگران آن را شیوۀ خود قرار می دهند،شما را فرامی گیرد.» (2)

در چنین دوران دشوار،مرد هوشمندی از بین آنها ظهور کرد.او دریافت که این رفتارهای جنایتکارانه،آنها را از چشم مردم می اندازد و به هدف نمی رساند.این مرد«ابو بلال مرداس بن حدیر»بود.نقطۀ آغاز دعوت ابو بلال،نفی مسلک خونریزی و انکار روش خوارج نظیر کشتار مخالفان و تعرض به مردم بود.او به پیروان خود دستور داد که سلاح نکشند و هیچ مسلمانی را نکشند،مگر آنکه با آنها شیوۀ خصمانه ای در پیش گیرند یا به جنگ آنها بیایند که در این صورت باید سلاح را برای دفاع از خود در دست گیرند.

بلاذری این سخن را از او نقل کرده است:«شمشیر کشیدن و راهزنی خطای بس بزرگی است.ما با این کار مخالفیم و شمشیر نمی کشیم و با کسی نمی جنگیم مگر آن که او با ما بجنگد.» (3)

نویسندۀ مزبور تأیید می کند که سیاست میانه روی پس از شهادت امام علی(علیه السّلام)به وجود آمده است و می گوید:

این شیوۀ(تندروی)خوارج،بعضی از طرفداران آنها را به طرف مخالفان سوق داد و از خوارج جدا کرد و بالاتر از آن آنها را از منتقدان سرسخت خوارج گردانید...این

1- 1) -رضی:نهج البلاغه،خطبۀ 60.
2- 2) -همان،خطبۀ 58.
3- 3) -صالح احمد صوافی:الامام جابر بن زید العمانی 138 و آنچه که او از بلاذری نقل کرده در الانساب 94/5 آمده است.