فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی: خوارج - جلد 5 صفحه 375

شمار آوریم مگر آنکه برای خداوند تبارک و تعالی در مرحله ای از مراحل همتایی قایل شود.به خاطر همین عقیده بود که مشرکین از کلمه«لا آله الا اللّه»رویگردان بودند چون این کلمه در مقابل عقیدۀ آنها قرار داشت.خداوند در این باره می فرماید: «إِنَّهُمْ کانُوا إِذا قِیلَ لَهُمْ لا إِلهَ إِلاَّ اللّهُ یَسْتَکْبِرُونَ * وَ یَقُولُونَ أَ إِنّا لَتارِکُوا آلِهَتِنا لِشاعِرٍ مَجْنُونٍ » (1)و در آیۀ دیگر می فرماید: «وَ إِذا ذُکِرَ اللّهُ وَحْدَهُ اشْمَأَزَّتْ قُلُوبُ الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَهِ وَ إِذا ذُکِرَ الَّذِینَ مِنْ دُونِهِ إِذا هُمْ یَسْتَبْشِرُونَ » (2)و باز می فرماید: «ذلِکُمْ بِأَنَّهُ إِذا دُعِیَ اللّهُ وَحْدَهُ کَفَرْتُمْ وَ إِنْ یُشْرَکْ بِهِ تُؤْمِنُوا فَالْحُکْمُ لِلّهِ الْعَلِیِّ الْکَبِیرِ». (3)

این آیات،حقیقت شرک را مشخص و با مضامین خود،مشرک را معرفی می کند؛پس چگونه ممکن است،مسلمان مؤمن موحّد را مشرک بدانیم در حالی که او شریک و مانندی برای خداوند،نه در ذات و نه در صفات و نه در افعال قائل نشده و غیر خدا را نپرستیده است بلکه او را در ذات و صفات و افعال یکتا دانسته و در مقام انجام وظایف عبودیت جز خداوند سبحان را نپرستیده است.البته-گاهی-شقاوت بر او غلبه یافته و نفس امّاره بر او چیره گشته،حرامی را با ترس و لرز مرتکب شده است.

از اینجا مشخص می شود که کفر اعم از شرک است و اگر کسی همتا و مانندی برای خداوند سبحان قائل نشود ولی به پیامبران و کتابهای آسمانی و آنچه که خداوند سبحان نازل فرموده است کفر ورزد کافر می شود ولی مشرک به حساب نمی آید.روشنتر از او حال کسی است که به خدا ایمان دارد و به آنچه که خدا فرستاده کفر نورزیده است لیکن مغلوب نفس گشته و چیزی را که خداوند حرام کرده،مرتکب شده است یا

1- 1) -صافات:36-35« [1]وقتی به آنها(مشرکین)گفته شود:خدایی جز خداوند یکتا نیست،استکبار می ورزند و می گویند آیا ما خداوندانمان را به گفتۀ یک شاعر دیوانه رها سازیم.»
2- 2) -زمر:45« [2]وقتی خدا به تنهایی نام برده شود دلهای کسانی که به آخرت ایمان ندارند متنفر می شود و وقتی از معبودهای دیگر نام برده می شود خوشحال می شوند.»
3- 3) -غافر:12« [3]این بدان جهت است که وقتی خداوند به تنهایی خوانده می شد،کفر می ورزیدید و اگر برای او شریک قرار داده می شد،ایمان می آوردید پس حکم از آن خداوند بلندمرتبه و بزرگ است.»