فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی: خوارج - جلد 5 صفحه 395

گناهکار بوده و مرتکب کبیره شده باشد.خوارج و معتزله بر این باورند که اگر مسلمان بدون توبه از دنیا برود در آتش مخلّد می شود.از آنجا که این مبحث به بررسی ادلۀ خوارج در مسألۀ مزبور اختصاص دارد،ما به ذکر ادلّه آنها بسنده می کنیم،اما آنچه که اکثر مسلمانان برای عدم خلود بدان استدلال کرده اند،باید در جای خود ملاحظه شود.

پس می گوییم:خوارج به آیاتی چند استدلال کرده اند:

1-خداوند سبحان می فرماید: «وَ مَنْ یَعْصِ اللّهَ وَ رَسُولَهُ وَ یَتَعَدَّ حُدُودَهُ یُدْخِلْهُ ناراً خالِداً فِیها وَ لَهُ عَذابٌ مُهِینٌ » (1)و شکی نیست که فاسقان از کسانی اند که با ترک فرایض و ارتکاب معاصی،خدا و رسول او را عصیان کرده اند.

بررسی:

موضوع،مطلق عصیان نیست بلکه موضوع،عصیانی است که تجاوز از حدود الهی به آن ضمیمه شده باشد و به احتمال قوی مراد از تجاوز،ترک احکام خداوند سبحان و قبول نداشتن آن است بلکه ممکن است گفته شود:این فقره از آیه «وَ یَتَعَدَّ حُدُودَهُ » ظهور در تعدی از جمیع حدود الهی دارد و این از صفت کفار است.پس آیه مختص به کافران است؛نه مرتکبان کبیره و اما مؤمن فاسق تنها به بعضی از حدود الهی تعدی کرده است.

2- «وَ مَنْ یَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فِیها وَ غَضِبَ اللّهُ عَلَیْهِ وَ لَعَنَهُ وَ أَعَدَّ لَهُ عَذاباً عَظِیماً». (2)آیه قاتل مؤمن را جزء مخلّدین در آتش به حساب آورده است بدون آنکه بین مسلمان و کافر فرقی قائل شده باشد.

بررسی:

آیه،ناظر به کسی است که کشتن مؤمن را جایز شمرده و یا به خاطر ایمانش او را به