فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی: خوارج - جلد 5 صفحه 399

همه با خداست و خدا به رازهای درونی شان آگاه است و به همین جهت او متولی حکم آنهاست؛نه انبیاء و فرمانروایان،و فرامین پیامبر در مثل حدود و سایر حقوق نیز بر همین اساس بین بندگان اجرا می شد و پیامبر به آنها اعلام می کرد که تمامی احکام بر اساس آنچه که اظهار می دارند،اجراء می شود و رازهای درونی افراد برعهدۀ خداست. (1)

بلی در بعضی از روایات،بپا داشتن نماز و دادن زکات و انجام حج و روزۀ رمضان وارد شده است.بخاری از عبد اللّه بن عمر روایت می کند:پیامبر(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم)فرمود:

«اسلام بر پنج چیز استوار است:شهادت به لا آله الا اللّه و أنّ محمد رسول اللّه،بپا داشتن نماز،دادن زکات،انجام حج و روزۀ رمضان.» (2)لیکن اینها از علامات حصول علم به ایمان است؛نه از مقومات آن زیرا ایمان انسان باید توسط چیزی به ظهور رسد و واجباتی که در روایت آمده از مظاهر ایمان است.

ایمان کم و زیاد می شود:

پس از آنکه گفتیم عنصر مقوم و اصلی ایمان همان اعتقاد قلبی است،می گوییم:ایمان از دو ناحیه کم و زیاد می شود:ناحیۀ عقیده و ناحیۀ عمل.اما از ناحیۀ عقیده:ایمان اولیاء و انبیاء به خدا و رسول در مقایسه با ایمان سایر مردم.اما ایمان از ناحیۀ عمل:ایمان کسی که او به اندازۀ یک چشم بهم زدن گناه نمی کند حتی گناه به ذهنش هم خطور نمی کند در مقایسه با کسی که فرایض را ترک می کند و کبایر را مرتکب می شود.

البته ما منکر این نیستیم که چه بسا ترک فرایض و ارتکاب معاصی در درازمدت به الحاد و انکار و تکذیب و جحد منجر شود.خداوند سبحان می فرماید: «ثُمَّ کانَ عاقِبَهَ الَّذِینَ أَساؤُا السُّوای أَنْ کَذَّبُوا بِآیاتِ اللّهِ وَ کانُوا بِها یَسْتَهْزِؤُنَ ». (3)

1- 1) -شافعی:الامام 268/7-269.
2- 2) -بخاری:الصحیح 1،کتاب ایمان 14.
3- 3) -روم:10« [1]آنگاه فرجام کسانی که مرتکب گناه می شدند،بدانجا رسید که آیات خدا را تکذیب کردند و آن را به تمسخر گرفتند.»