فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی: خوارج - جلد 5 صفحه 401

بعد!قسم به خدا برای گروهی که به رحمن ایمان آورده اند و به حکم قرآن گردن نهاده اند،سزاوار نیست که این دنیا را که دلخوشی و وابستگی به آن و اختیار نمودن آن پستی و هلاکت است،بهتر از امر به معروف و نهی از منکر و گفتار حق بدانند.»تا آنجا که می گوید:«پس برادران!باید باهم از این دیار که مردمش ستمگرانند به سوی یکی از نواحی کوهستان یا یکی از شهرهایی که مخالف این بدعت زیان آورند،بیرون رویم.»

حرقوص بن زهیر می گوید:«متاع دنیا اندک است و جدا شدن از آن نزدیک.

پس زینت و فرح آن شما را برای ماندن در آن فرا نخواند و از طلب حق و انکار ظلم باز ندارد زیرا خداوند با تقواپیشگان و نیکوکاران است.» (1)

این نافع بن ازرق است که به یارانش هنگام قیام می گوید:«خداوند شما را با قیامتان کرامت بخشید و به آنچه که دیگران نابینایند،بینایتان کرد.مگر نمی دانید که برای طلب شریعت خدا و امر او قیام کردید؟پس امر او فرمانروای شما و کتاب او پیشوای شماست و شما از شیوه ها و سنت های او پیروی می کنید...» (2)و همین طور سایر کتابها و برنامه ها و خطبه هایشان به وجوب قیام علیه حاکم ستمگر اشاره دارد.می گویم:

دربارۀ حاکم ستمگر در دو مقام می توان بحث کرد:

اول:در لزوم و عدم لزوم اطاعت از او؛

دوم:در وجوب و عدم وجوب قیام علیه او.

اول-در لزوم و عدم لزوم اطاعت از حاکم ستمگر:

اشاره

شکی نیست که اطاعت از زمامدار عادل،متن دین است و حتی دو نفر را نمی توان یافت که در وجوب اطاعت از او شک داشته باشند.اما سخن در اطاعت از زمامدار ستمگر است.اهل سنت معتقدند که اطاعت از زمامدار ستمگر به طور مطلق واجب است چه به معروف امر کند و چه به منکر فرمان دهد یا اطاعت در خصوص جایی است که به معصیت فرمان ندهد.هریک از این دو رأی پیروانی دارد و ما بعضی از سخنان آنها را در اینجا ذکر می کنیم: