فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی: خوارج - جلد 5 صفحه 422

واجبات موقت یا عملی که اگر وقتش بگذرد باطل می شود و وقت آن رسیده و عمل به آن واجب شده است،مکلف شود،معنایش آن است که مکلف باید در همۀ این موارد در صورت جهل به آن،علم کسب نماید. (1)

آنچه که در شریعت دین اسلام در تأکید بر تحصیل علم وارد شده مانند آیۀ اهل ذکر(نحل:46)و اخباری که بر وجوب علم و تفقه دلالت دارند،همه به موارد ابتلاء انصراف دارند.برای اطلاع بیشتر به محل (2)خود مراجعه شود.

6-حکم دار:

از دار با دو تعبیر،دار اسلام و ایمان و دار کفر یاد می شود و این به خاطر بعضی احکام شرعی است که بر ساکنان آن بار می شود نظیر جواز نکاح و توارث کسی که وضع اعتقادی اش روشن نیست و همین طور اقتدا به او در نماز و بر مردۀ او نماز گزاردن و دفن او در قبور مسلمانان و تولی و تبری نسبت به او و احکامی از این قبیل.این که چه باعث شده که دار،دار اسلام یا دار کفر به حساب آید،نظرات مختلفی وجود دارد.

بعضی کثرت ساکنان را ملاک قرار داده اند بدین معنی که اگر اکثر ساکنان آن بر دین اسلام باشند،آن دار،دار اسلام وگرنه دار کفر است.

بعضی علاوه بر کثرت ساکنان،حاکمیت آنان را نیز شرط دانسته اند؛به این معنی که اگر آن اکثریت،زمام امور را نیز در دست داشته باشند حکم دار از آنها تبعیت می کند.

بعضی دیگر عدم تقیه را شرط دانسته اند یعنی اگر ساکنان در اظهار شعایر دینی شان از سلطان تقیه نداشته باشند،آنجا دار اسلام است.

عدۀ(زیادی از زیدیه و معتزله)قائلند که ملاک در این مورد،علایمی است که در دار و ساکنان آن دیده می شود.پس اگر دار طوری باشد که شهادتین باید اظهار شود و بدون آن امکان ماندن نباشد جز برای اهل ذمه و یا کسی که در امان دیگری است که او شهادتین را اظهار می دارد و همچنین ساکنان آن نتوانند هیچ خصلتی از خصلتهای کفر را