فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی: خوارج - جلد 5 صفحه 446

3-عمران بن حطان سدوسی بصری(ت 84):

عمران بن حطان سدوسی بصری خارجی،کسی است که از عایشه روایت کرده و صالح بن سرج از او روایت کرده است.عقیلی گفته است که روایت او قابل عمل نیست و گفته است:او خارجی بود.موسی بن اسماعیل از عمرو بن علا که جرز را درک کرده است، روایت می کند که صالح بن سرج از عمران بن حطان و او از عایشه دربارۀ حساب قاضی عادل،برایمان روایت کرده است.می گویم:بهتر است ضعف این حدیث به صالح یا به افراد بعد از او نسبت داده شود زیرا عمران شخصا آدم راستگویی بوده است.یحیی بن ابی کثیر و قتاده و محارب بن دثار از او روایت کرده اند.عجلی می گوید:او از تابعین بوده و مورد اعتماد می باشد.ابو داود می گوید:در بین اهل هواء راستگوتر از خوارج یافت نمی شود.آنگاه از عمران بن حطان و ابو حسان اعرج نام می برد.

قتاده می گوید:او(عمران بن حطان)در نقل حدیث متهم شناخته نشده است.

یعقوب بن شیبه نقل می کند که شنیده است:عمران بن حطان دختر عمویی داشته که بر مذهب خوارج بوده است.با او ازدواج می کند تا او را از این راه باز دارد.اما دختر او را به مذهب خود برمی گرداند.عمران در شعر از همترازان جریر و فرزدق به حساب می آید.اوست که گفته است:

حتی متی تسقی النفوس بکأسها ریب المنون و انت لاه ترتع

ابیات ادامه دارد.

حتی وقتی که جانها جام مرگ را سر می کشند تو باز هم به خوشگذرانی مشغولی.

او در سال 48 هجری درگذشته است. (1)

ابن حجر در تهذیب التهذیب،شرح حال او را ذکر نموده و گفته است:ابو زکریا موصلی در تاریخ موصل از محمد بن بشر عبدی موصلی نقل می کند:عمران بن حطان نمرد مگر آنگاه که از مذهب خوارج برگشته بود،پایان.

این عذر بهتر از عذری است که بخاری برای بازگشتن او از خوارج آورده است.