فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی: خوارج - جلد 5 صفحه 69

کشته های ما چه می شوند؟ (1)

بنابراین آنها فکر می کردند که اولا:حکم و فرمان خدا دربارۀ معاویه و یارانش جنگ با آنهاست؛یا آنکه آنها باید تابع اینها باشند.تن به سازش دادن خلاف حکم خدای سبحان است.

ثانیا:این،حکمیّت بندگان در دین خداست و این با نص صریح قرآن حکیم که فرمود: (إِنِ الْحُکْمُ إِلاّ لِلّهِ ) مخالف است و آن روز هم که خواستند علی را وادار به نقض عهد نمایند به همین دو مطلب تکیه داشتند.

ابن مزاحم می گوید:خوارج در همه جا فریاد می زدند:

حکمیّت تنها از آن خداست و ما نمی پذیریم بندگان خدا دربارۀ دین خدا حکمیت کنند.خداوند دربارۀ معاویه و یارانش حکمش را داده که یا کشته شوند یا تحت فرمان ما درآیند. (2)

ثالثا:خیال می کردند لازمۀ پذیرش حکمیت آن است که آنها در این جنگ و جهاد طولانی علیه معاویه بر باطل بوده باشند و در نتیجه خونهایی که ریخته شده و شهدایی که در این راه داده اند همگی ناحق باشند و بر همین اساس،وقتی که اشعث صلحنامه را بر قبیله تمیم خواند،آنان گفتند:بندگان حق ندارند که در دین خدا حکمیت نمایند.حکمیّت تنها از آن خداست.ای اشعث!پس کشته های ما چه می شوند؟ (3)

رابعا:به علی گفتند:تو اول ما را از پذیرش حکمیت باز داشتی و دیگر بار ما را به آن فراخواندی.اگر حکمیت بد بود نهی تو از آن بجا و امر تو به آن نابجا بود و اگر حکمیت خوب بود تو با نهی از آن بر خطا و با امر به آن بر صواب بودی و بنابر هریک از این دو فرض ناچار،دچار خطا شده ای.

1- 1) -ابن مزاحم:وقعه صفین 558.در ادامۀ آن آمده است مخالفان همگی و یا بعضی از آنها در ابتدا بر تحکیم پایبند بودند و وقتی قرآن بر آنها عرضه شد،از عقیده شان برگشتند.
2- 2) -نصر ابن مزاحم:وقعه صفین 594.
3- 3) -نصر بن مزاحم:وقعه صفین 588.