فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی: خوارج - جلد 5 صفحه 80

راضی نبوده و با اجبار بر او تحمیل شده است.

2-با آنان مانند سایر مسلمانان رفتار نمود.

3-افراد سرشناسی را برای بازگرداندنشان از جادۀ ضلالت نزد آنها فرستاد.

اینک تفصیل آن:

1-امام موضعش را دربارۀ تحکیم مشخص می کند:

امام به تبیین موضعش دربارۀ مسألۀ تحکیم پرداخت با این بیان که او نه خود گمراه بوده و نه قصد فریب کسی را داشته است.در بعضی از سخنانش می فرماید:

ای ناکسان!من شرّی را به جا نیاوردم و فریبتان ندادم و کارها را بر شما مشتبه ننمودم.این شما بودید که این دو مرد را(برای تحکیم)برگزیدید.... (1)

این نمونه ای از سخنان امام بود که موضعش را دربارۀ جریان حکمیّت مشخص کرده و بیان نموده است که این جریان،مطابق کتاب و سنت بوده است.

ما به همین مقدار بسنده می کنیم و به موارد دیگری از سیاستهای حکیمانۀ امام در برابر آنها می پردازیم:

2-با آنها مانند سایر مسلمانان رفتار نمودن:

امام با خوارج مانند سایر مسلمانان رفتار نمود و تا وقتی که آنها به جنگ مسلحانه علیه امام مبادرت نکردند چیزی از حقوقشان را کسر ننمود.طبری از کثیر خضرمی نقل می کند که او گفت:روزی علی در مسجد برای مردم سخنرانی می کرد،مردی از گوشه مسجد برخاست و گفت:لا حکم الا للّه.دیگری برخاست همان را تکرار کرد.آنگاه تعداد زیادی یکی پس از دیگری آن را تکرار کردند.علی فرمود:الله اکبر،سخن حقی است که از آن باطل را اراده کرده اند،اما ما سه چیز را دربارۀ شما رعایت می کنیم تا وقتی که از ما محسوب می شوید:از مساجد منعتان نمی کنیم تا در آن خدا را یاد کنید؛از فیء