کتابخانه بالقرآن

مذاهب صفحه 1059

صفحه 1059

برخی از دانشمندان اهل سنت که در سده های پس از عصر ابن تیمیه با نوشتن کتاب با اندیشه های انحرافی او به مخالفت برخاستند، چه کسانی هستند؟

پاسخ

1 – جمال الدین اتابکی (812 – 874)

وی مؤلف کتاب «المنهل الصافی و المستوفی بعد الوافی» است که به عنوان استدراک دوم بر « وفیات» ابن خِلّکان نوشته شده است و او می نویسد: ابن تیمیه در یکی از محاکم سندی را امضاء کرد و در آن خود را اشعری مذهب خواند، و صریحاً گفت: که ظاهر آیه «الرَّحمنُ عَلَی الْعَرشِ اسْتَوی» مقصود نیست و نزول خدا به آسمان اول، بسان استواء او بر عرش، برای او مجهول است، آنگاه از گفته های قبلی خود توبه کرد و گروهی از علماء بر صحت سند و امضاء او گواهی دادند. (المنهل الصافی 1/336 340)

2 – شهاب الدین ابن حجر هیتمی م 973)

ابن حجر هیتمی در کتاب «الفتاوی الحدیثه» ابن تیمیه را چنین معرفی می کند: ابن تیمیه کسی است که خدا او را خوار و ذلیل و گمراه و کور و کر ساخته است و پیشوایان بزرگ، فساد عقیده و دروغ بودن اقوال او را روشن ساخته و هر کس مایل است؛ به کتاب پیشوای بزرگ که در امامت و جلالت و اجتهاد او اتفاق نظر است یعنی ابو الحسن سبکی، و کتاب فرزند او تاج الدین و نوشته عزبن جماعت و شخصیت های دیگر از فقهای شافعی و مالکی و حنفی، مراجعه کند.

ابن تیمیه نه تنها متأخرین را به باد انتقاد می گیرد بلکه بر پیشینیان مانند عمر بن خطاب و علی بن ابی طالب نیز اعتراض می نماید. خلاصه، سخن او

قیمت ندارد، و باید او را بدعت گذار، گمراه و گمراه کننده دانست. خدا با عدلش با او رفتار کند و ما را از شر عقیده او حفظ نماید. او برای خدا جهت ثابت کرده و برای وجود او جزء اندیشیده است. (الفتاوی الحدیثه/86)

3 – ملا علی قاری (م 1016)

وی شارح کتاب « الشفاء فی تعریف حقوق المصطفی» نگارش عیاض بن موسی (م 544) است و این کتاب از نفیس ترین کتابهائی است که درباره حقوق پیامبر گرامی نوشته شده است و آنرا گروهی شرح کرده اند، از آنهاست، ملا علی قاری که شرح وی بر شرح شفای قاضی عیاض معروف است، وی می گوید: ابن تیمیه سفر زیارتی را تحریم کرده و راه افراط را در پیش گرفته است، همچنان گروهی که آن را از ضروریات دین شمرده اند، که انکار آن مایه کفر است، راه افرط رفته اند هرچند نظریه دوم، نزدیک به حقیقت است، زیرا تحریم چیزی که علماء اسلام بر استحباب آن اتفاق دارند. بالاتر از تحریم چیزی است که علماء بر مباح بودن آن اتفاق داشته باشند، و دومی در نظر دانشمندان مایه کفر است. (حاشیه نسیم الریاض3/514)