کتابخانه بالقرآن

مذاهب صفحه 1218

صفحه 1218

پیشانی گذاردم و این به خاطرشدت گرما بود . سپس راوی می افزاید : اگر سجده بر لباسی که بر تن داشت جایز بود , از برداشتن سنگریزه ها و نگهداری آنها , آسان تر بود . ابن سعد ( متوفای 209 ) در کتاب خود الطبقات الکبری چنین می نگارد : کان مسروق اذا خرج یخرج بلبنه یسجد علیها فی السفینه . (10)- مسروق بن اجدع , به هنگام مسافرت , خشتی را با خود برمی داشت تا در کشتی برآن سجده نماید . لازم به تذکر است که مسروق بن اجدع , یکی از تابعین پیامبر و اصحاب ابن مسعودبوده است و صاحب الطبقات الکبری وی را جزء طبقه اول از اهل کوفه پس ازپیامبر و از کسانی که از ابوبکر و عمر و عثمان و علی علیه السلام و عبداللّه بن مسعود , روایت نموده اند , به شمار آورده است . این سخن روشن , بی پایگی گفتار کسانی را که همراه داشتن قطعه ای تربت را شرک وبدعت می پندارند , اثبات می کند و معلوم می گردد که پیشتازان تاریخ اسلام نیز ,بدین کار مبادرت می ورزیدند . (11)نافع می گوید : ان ابن عمر کان اذا سجد و علیه العمامه یرفعها حتی یضع جبهته علی الارض (12)- عبداللّه بن عمر به هنگام سجده , دستار خود را برمی داشت تا پیشانی خود را برزمین بگذارد . رزین می گوید : کتب الی علی بن عبداللّه بن عباس رضی اللّه عنه ان ابعث الی بلوح من .احجارالمروه اسجد علیه . (13)- علی بن عبداللّه بن عباس به من نوشت

: لوحی از سنگ های کوه مروه را برای من بفرست تا بر آن سجده نمایم .

5 - از سوی دیگر , محدثان اسلامی روایاتی را آورده اند حاکی از آن که پیامبرگرامی کسانی را که به هنگام سجده , گوشه دستار خود را بین پیشانی خود و زمین قرار می دادند , نهی نموده است . صالح سبایی می گوید : ان رسول اللّه صلی اللّه علیه [ و آله ] و سلم رای رجلا یسجد بجنبه و قد اعتم علی جبهته فحسر رسول اللّه صلی اللّه علیه [ و آله ] و سلم عن جبهته . (14)- پیامبر گرامی , شخصی را در حال سجده کنار خود مشاهده فرمود , در حالی که برپیشانی خود , دستار بسته بود , پیامبر صلی اللّه علیه و آله عمامه را از پیشانی وی کنار زد . عیاض بن عبداللّه قرشی می گوید : رای رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله رجلا یسجد علی کور عمامته فاوما بیده :ارفع عمامتک و اوما الی جبهته . (15)- رسول خدا مردی را در حال سجده مشاهده فرمود که بر گوشه عمامه خود سجده می نمود , به وی اشاره کرد که دستار خود را بردار , و به پیشانی او اشاره فرمود . از این روایات نیز به روشنی معلوم می گردد که لزوم سجده بر زمین , در زمان پیامبر گرامی , امری مسلم بوده است , تا جایی که اگر یکی از مسلمانان , گوشه دستار خود را روی زمین قرار می داد تا پیشانی خود بر زمین نگذارد , مورد نهی رسول خدا قرار

می گرفت .

6 - پیشوایان معصوم شیعه که از طرفی - بنابر حدیث ثقلین - قرین جدایی ناپذیرقرآن و از سوی دیگر اهل بیت پیامبرند , در سخنان خود به این حقیقت , تصریح نموده اند :امام صادق علیه السلام می فرماید : السجود علی الارض فریضه و علی الخمره سنه . (16)- سجده بر زمین , حکم الهی و سجده بر حصیر , سنت پیامبر است . و در جای دیگر می فرماید : السجود لا یجوز الا علی الارض او علی ما انبتت الارض الا ما اکل او لبس . (17)- جایز نیست سجده نمودن جز بر زمین و آنچه می رویاند مگر خوردنی ها و نوشیدنی ها . نتیجه از مجموع دلایل یاد شده , به روشنی معلوم گردید که نه تنها روایات اهل بیت پیامبر , بلکه سنت رسول خدا و رفتار صحابه و تابعان آن حضرت , بر لزوم سجده سجده کردن بر زمین و آنچه از آن می روید ( مگر خوردنی ها و نوشیدنی ها ) گواهی می دهد . علاوه بر آن , قدر مسلم آنست که سجده نمودن بر اشیای یاد شده جایز است در حالی که جایز بودن سجده بر سایر چیزها , مورد تردید و اختلاف است ,

بنابراین , به مقتضای احتیاط - که راه نجات و رستگاری است - سزاوار است در هنگام سجده کردن ,به همین اشیای یاد شده اکتفا شود . در پایان یادآور می شویم که این بحث , یک مساله فقهی است و اختلاف میان فقهای اسلامی در اینگونه مسائل فرعی , فراوان به چشم می خورد , ولی

یک چنین اختلاف فقهی نباید موجب نگرانی گردد ; زیرا اینگونه اختلافات فقهی , در میان چهار مذهب اهل سنت نیز به وفور دیده می شود به عنوان مثال , مالکی ها می گویند : گذاشتن بینی برسجده گاه مستحب است در حالی که حنابله آن را واجب می دانند و ترک آن را از موجبات باطل شدن سجده می شمارند . (18)

آیا سجده بر قبور ائمه جایز است ؟

پرسش

آیا سجده بر قبور ائمه جایز است ؟