کتابخانه بالقرآن

مذاهب صفحه 1257

صفحه 1257

پرسش

چرا شیعه از مهر استفاده می کنند؟

پاسخ

در مورد سجده روایت گردیده است: که در زمان پیامبر (ص) همه بر خاک کف مسجد النبی سجده می کردند و برای عدم تأذّی از خشونت سنگریزه ها و نیز برای تسطیح آن، ماسه نرم ریخته بودند؛ نیز برای جلوگیری از سوزش در تابستان ها در محل سجده حصیر می گذاشتند. این مطلب با مبانی فقهی شیعه نیز کاملاً سازگار است؛ زیرا مهر از نظر فقهی موضوعیت ندارد؛ بلکه تسهیل کننده دسترسی به خاک است. در روایت صحیحه هشام بن حکم - که همه فقها طبق آن فتوا داده اند - آمده است : «انه قال لابی عبداللّه - علیه السلام - : اخبرنی عما یجوز السجود علیه و عما لایجوز، قال: السجود لایجوز الاعلی الارض او علی ما انبتت الارض الا ما اکل او لبس. فقال له: جعلت فداک ما العله فی ذلک؟ قال: لان السجود خضوع للّه - عز و جلّ - فلا ینبغی ان یکون علی ما یؤکل و یلبس؛ لأن ابناء الدنیا عبید ما یأکلون و یلبسون، والساجد فی سجوده فی عباده اللّه - عز و جلّ - فلا ینبغی ان یضع جبهته فی سجوده علی معبود ابناء الدنیا الذین اغترَوا بغرورها ؛ هشام از حضرت امام صادق(ع) پرسید: مرا آگاه ساز بر چه سجده رواست و بر چه ناروا. فرمودند: سجده تنها بر زمین و آنچه می روید جایز است، جز آنچه که پوشیدنی و خوردنی است. باز پرسید: فدایت شوم! فلسفه آن چیست؟ فرمودند: زیرا سجده خضوع در پیشگاه خداوند - عز و جل - است، پس نشاید که بر پوشیدنی و خوردنی انجام گیرد؛ زیرا دنیا گرایان

بنده خوردنی ها و پوشیدنی هایند، و سجده گر در سجده اش خدای را پرستشگر است. لاجرم نشاید که پیشانی خود برمعبود دنیا گرایان - که فریفته فریبایی آنند - بسایند» ، (وسائل الشیعه، ج 3 ، باب 1 ، من ابواب مایسجد علیه، ح 1).

(جهت استفاده)

علت استفاده از مهر این است که:

اولاً: بنا بر روایات بسیاری - که شیعه و سنی نقل نموده اند - پیامبر(ص) بر خاک سجده می کردند و در تابستان که بر اثر هوای عربستان خاک و ماسه های کف مسجد النبی(ص) بسیار گرم و سوزان می شد، بر حصیر سجده می کردند.

ثانیا: عبادت توقیفی است و در اجزا و شرایط آن باید براساس قول و فعل شارع عمل کرد؛ چنان که خود پیامبر(ص) نیز فرموده اند: «صلّوا کما رأیتمونی اصلی؛ آن سان که می بینید من نماز می خوانم، شما نیز نماز بخوانید». بنابراین از نظر فقهی بر غیر آنچه که پیامبر(ص) بر آن سجده کرده اند، سجده جایز نیست.

ثالثا: اساس سجده بریدن از دنیا و متعلقات آن و خضوع و خشوع کامل در پیشگاه خدا است و در روایت است که انسان به خوردنی ها و پوشیدنی های خود تعلق بسیار دارد. پس بر این گونه امور سجده روا نیست و جبهه برخاک ساییدن بیشترین کرنش و تواضع و دوری جستن از تعیّنات و تعلقات را در پی دارد.