کتابخانه بالقرآن

مذاهب صفحه 1338

صفحه 1338

پاسخ

خداوند متعال در آیه 28 از سوره آل عمران می فرماید : لایتخذ المومنین الکافرین اولیاء من دون المومنین و من یفعل ذلک فلیس من اللّه فی شی ء الا ان تتقوا منهم تقیه و یحذرکم اللّه نفسه و الی اللّه المصیر این آیه به صراحت دلالت بر جواز تقیه دارد و نیز آیه ای که در مورد داستان عمار وپدر و مادرش و نیز سمیه و یاسر نازل شده است چنین دلالتی دارد : من کفر باللّه من بعد ایمانه الا من اکره و قلبه مطمئن بالایمان و لکن من شرح بالکفر صدرافعلیهم غضب من اللّه و لهم عذاب عظیم ( نحل / 106 )عقل نیز موید همین مطلب است . زیرا هدف شارع اظهار حق و بقای آن است و گاهی باتقیه و کنار آمدن با دشمنان دین و مخالفان حق , دین و حقیقت بهتر حفظ می شود .

عقیده شیعه را درباره تقیه بیان نمایید؟ آیا تقیه همان نفاق نیست ؟

پرسش

عقیده شیعه را درباره تقیه بیان نمایید؟ آیا تقیه همان نفاق نیست ؟

پاسخ

انسان موجودی اجتماعی است که همواره در زندگی خویش برای رسیدن به هدف با مشکلات بسیاری روبه رو است و چه بسا در این طریق خطراتی او را تهدید کند بر همین اساس همواره در فکر و اندیشه بوده است که چگونه می تواند ضمن حفظ جان و مال و ناموس خویش دست از عقیده خود بر ندارد, این اصل درباره مسلمانان نیز جاری است , زیراهمواره از ناحیه مشرکان بی دین که همواره دین و اعتقادات دینی را سد راه اهداف و مطامع خود می بینند, در معرض تهاجم قرار دارند و قرآن کریم برای رهایی ازاین تهدیدات راه عقلایی را که همه اندیشمندان و عاقلان دنیا از آن استفاده کرده و می کنند به مسلمانان پیشنهاد نموده است و آن عبارت از کتمان عقیده به هنگام مواجهه با خطر است که از آن به تقیه تعبیر می شود. بنابراین تقیه عبارت است ازکتمان عقیده باطنی برای حفظ جان و سلامت اعتقاد.مرحوم شیخ مفید از اعیان و بزرگان شیعه درباره تقیه چنین می گوید: ((التقیه ستر الاعتقاد و مکاتمه المخالفین و ترک مظاهرتهم بما یعقب ضررا فی الدین والدنیا, تقیه مستور داشتن اعتقاد باطنی و کتمان آن در برابر مخالفان به جهت ترس و اجتناب از زیانهای دنیوی و دینی است )).(1)شیخ انصاری نیز درباره تقیه چنین گفته است : تقیه , یعنی شخص مسلمان خود را ازضرر دیگران به وسیله موافقت نمودن با او در قول و عمل در فعلی که مخالف حق است , حفظ نماید.(2)با توجه به معنای

تقیه روشن می شود که تقیه کاملا در جهت مخالف با نفاق , یعنی اظهار ایمان و کتمان کفر است , از سوی دیگر, کتمان عقیده برای رسیدن به اهداف مهم کاری است که همواره مورد عمل عقلا بوده است و می باشد و این امر اهمیت تقیه را که سپری است برای مبارزه عمیق تر, برای ما روشن تر می نماید.تقیه افزون بر پشتوانه عقلی , مبنای قرآنی دارد و در آیات بسیاری عمل به تقیه مطرح بوده است و به عنوان راهی عقلایی و پسندیده مطرح می باشد که به چند نمونه آن اشاره می گردد:1 ((من کفر باللّه من بعد ایمانه الا من اکره و قلبه مطمئن بالایمان و لکن من شرح بالکفر صدرا فعلیهم غضب من اللّه و لهم عذاب عظیم )).(3)مفسران شیعه و سنی در شان نزول این آیه آورده اند که آیه شریفه درباره گروهی ازمسلمانان صدر اسلام نازل گردیده که از سوی کفار مجبور به اظهار کفر و شرک بودند, از جمله عمار یاسر, سمیه , صهیب , بلال که یاسر و سمیه در این ماجرا سخت مقاومت نموده و اظهار شرک و اقرار به کفر را جایز ندانسته و در زیر شکنجه های طاقت فرسا به فیض عظمای شهادت رسیدند, ولی عمار در حالی که جوان بود آنچه را که مشرکان از او خواستند, بر زبان آورد, در حالی که قلب او مالامال از محبت و دوستی به پیامبر(ص ) و ایمان به آن حضرت و خداوند سبحان بود.این خبر اظهار کفر به گوش مسلمانان رسید, عده ای او را محکوم به کفر کردند وگفتند: عمار دست

از شریعت اسلام برداشته است . ولی پیامبر(ص ) فرمود: ((نه چنین نیست , عمار از فرق تا به قدم مملو از ایمان است و ایمان با گوشت و پوست اوآمیخته است )).(4)2 ((لا یتخذ المومنون الکافرون اولیا من دون المومنین و من یفعل ذلک فلیس من اللّه فی شی الا ان تتقوا منهم )).(5)بسیاری از مفسران حتی مفسران اهل سنت از این آیه حکم تقیه را استفاده نموده اند.3 ((و قال رجل مومن من ال فرعون یکتم ایمانه اتقتلون رجلا ان یقول ربی اللّه ))(6)امام صادق (ع ) می فرماید: ((التقیه حرز المومن , تقیه وسیله حفظ مومن است )).(7)همان گونه که تقیه به عنوان یک سپر در قرآن کریم و روایات امامان معصوم مطرح است , امام صادق (ع ) در روایتی دیگر می فرماید: ((التقیه ترس اللّه فی الارض لان مومن آل فرعون او اظهر الاسلام لقتل )),(8) تقیه سپر خداوند در روی زمین است , زیرا اگرمومن آل فرعون ایمان خود را اظهار می داشت , کشته می شد.در سیره اهل بیت (ع ) نیز استتار در عمل و استفاده از تقیه را به عنوان یک نوع تاکتیک مشاهده می کنیم : حرکت شبانه پیامبر اسلام بدون اطلاع از مکه به مدینه ,پنهان شدن در غار ثور, حرکت امام حسین (ع ) شبانه از مدینه به مکه و حرکتش از مکه به سوی کربلا زمانی که همه سرگرم انجام مناسک حج بودند, همه اینها نوعی استتارعقیده , جهت رسیدن به هدف و حفظ جان است .با توجه به آنچه گفته شد, می توان نتیجه گرفت که تقیه و یا کتمان عقیده

برای حفظامری اهم مانند جان و مال و ناموس یک اصل مسلم قرآنی است که همواره مورد عمل عقلای قوم بوده و عمل به آن از ناحیه مسلمانان برای رسیدن به اهداف مهم تر منطقی است , از سوی دیگر, همه بشر در راه رسیدن به اهداف فروع خود, از آن استفاده کرده , به آن عمل می کنند, بنابراین اختصاص به شیعه ندارد.