کتابخانه بالقرآن

مذاهب صفحه 294

صفحه 294

ابوبکر و عمر در توطئه محو سنت پیامبر بالاخره موفق شدند تا آنجا که امروز - وپس از چهارده قرن - وقتی با نصوص به تواتر رسیده پیامبر که خلافت علی را به اثبات رسانده , استدلال می کنی , به تو گفته می شود : ما هیچ کاری به سنت نبوی که اینقدر مورد اختلاف است نداریم ; ما را کتاب خدا بس است ; و کتاب خدا هیچ جانگفته است که علی خلیفه پیامبر است بلکه گفته است که امرشان میانشان به شوراباید گذارده شود \این است احتجاج آنان و من با هر یک از علمای اهل سنت که بحث کردم شعارش ومطلب گفتنیش فقط همین شورا بود و بس . بگذریم از اینکه خلافت ابوبکر , کاری عجولانه بود که خداوند شرش را از مسلمانان دور ساخت , (1) و هرگز - چنانکه برخی ادعا می کنند - از روی شور و مشورت صورت نپذیرفت بلکه در غفلت و با زور و تهدید و کتک , تصویب شد (2) و برگزیده ترین اصحاب , از آن کناره گیری کرده و با آن به مخالفت برخاستند که در راس آنان

علی بن ابی طالب , سعد بن عباده , عمار , سلمان , مقداد , زبیر , عباس و بسیاری دیگرقرار داشتند و اغلب مورخین آن را ثبت کرده اند . ما از آن چشم می پوشیم و به خلافت رسیدن عمر را به میان می کشیم و سپس از اهل سنت که اینقدر به شورا پایبند هستند می پرسیم : چگونه ابوبکر خلیفه خود را تعیین کرد و او را بر مسلمانان مسلطنمود , بی آنکه او را به مشورت بگذارد چنانکه ادعا می کنید ؟برای توضیح بیشتر به کتابهای اهل سنت , استدلال می کنیم , و چگونگی به خلافت رسیدن عمر توسط ابوبکر را بیان می کنیم :ابن قتیبه در کتاب تاریخ الخلفاء , باب مرض ابی بکر و استخلافه عمر می گوید :000 سپس ابوبکر , عثمان بن عفان را طلبید و به او گفت : وصیتم را بنویس . عثمان طبق گفته ابوبکر شروع به نوشتن کرد : بسم اللّه الرحمن الرحیم . این وصیت ابوبکر است در آخرین لحظات دنیایش و اولین روزهای آخرتش . من عمر بن خطاب را برشما خلیفه قرار دادم , اگر او را انسان شایسته دیدید که من امیدم به او است اورا بپذیرید و اگر در دین خدا تبدیل و تغییر کرد , من جز خیر نمی خواستم و از غیب اطلاعی ندارم و آنان که ظلم می کنند , خواهند دید که چه بازگشتی خواهند داشت . سپس وصیت نامه اش را مهر کرد و به آنان واگذار نمود . مهاجرین و انصار که خبرتعیین جانشین را شنیده بودند نزد او آمدند

و گفتند : می بینیم عمر را بر ماخلیفه قرار دادی . تو او را می شناختی و در دورانی که خود زنده بودی کارهای ناشایسته و خلافش را دیدی , الان که از نزد ما می روی , چگونه او را بر ما ولایت می بخشی ؟ تو که با خدایت دیدار خواهی کرد , اگر از تو بپرسد , چه پاسخی می دهی ؟ابوبکر گفت : اگر خداوند از من پرسید , به تحقیق پاسخ می دهم که : کسی را برآنان گماشتم که به نظرم از همه آنان بهتر بود . (3)برخی از مورخین مانند طبری (4) و ابن اثیر (5) یادآور می شوند که : وقتی ابوبکر , عثمان را طلبید که وصیتش را بنویسد , در میان املا , ابوبکر از هوش رفت پس عثمان نام عمر بن خطاب را نوشت . وقتی به هوش آمد گفت : بخوان آنچه رانوشته ای عثمان در میان خواندن نام عمر بن خطاب را ذکر کرد , ابوبکر گفت : ازکجا فهمیدی ؟ گفت : من می دانستم که غیر از او را نمی پذیری . ابوبکر گفت : آری حق با تو است . وقتی از نوشتن فارغ شد گروهی از اصحاب من جمله طلحه بر او وارد شدند و گفتند :تو فردا به پروردگارت چه می گوئی که یک انسان خشن تندخو را بر ما ولایت می بخشی ;کسی که مردم از او متنفر و قلب ها از او پراکنده اند ؟ ابوبکر پاسخ داد : مرادرست بنشانید - او قبلا دراز کشیده بود - پس او را نشاندند . به

طلحه گفت : آیاتو مرا از خدا می ترسانی ؟ اگر فردا از من بازخواست کرد , به او می گویم : بهترین آفریدگانت را بر آنها مسلط کردم . (6)حال که مورخین اتفاق نظر دارند که ابوبکر , بدون مشورت اصحاب , عمر را جانشین خود قرارداد , پس می توانیم بگوئیم که : او , جانشین خود را علی رغم نارضایتی اصحاب تعیین کرد . دیگر فرقی ندارد که ابن قتیبه بگوید : مهاجرین و انصار بر اووارد شدند و گفتند که : تو کارهای خلافش را در میان ما خبر داری . یا طبری که بگوید : اصحاب من جمله طلحه به او گفتند : فردا چه پاسخ پروردگارت را می دهی که یک انسان خشن و تندخو را که مردم از او می هراسند و قلب ها از او پراکنده اند ,بر ما مسلط می کنی ؟ نتیجه یکی است و آن اینکه هرگز شورا در میان اصحاب حکمفرمانبود و هرگز اصحاب از خلافت عمر راضی نبودند بلکه ابوبکر بدون مشورت آنان , اورا به زور بر آنها مسلط نمود و نتیجه اش همین شد که امام علی قبلا از آن خبر داده بود ; آن روزی که عمر بن خطاب بر او فشار آورد که با ابوبکر بیعت کند , حضرت به او گفت : شیری بدوش که قسمتی از آن به خودت می رسد و امروز در کار او فشار آورتا فردا , کار را به تو واگذار کند . (7)و این درست همان سخنی بود که یکی از اصحاب به عمر بن خطاب گفت ; آن وقت که

عمروصیت خلافت را به او نشان داد , به او گفت : در کتاب چه نوشته است ای ابوحفص ؟ گفت : نمی دانم ولی من اولین کسی هستم که می شنوم و اطاعت می کنم . آن مرد گفت : ولی من به خدا قسم می دانم که در آن چه نوشته است ؟ تو در آن سال اورا امیر کردی و امروز او تو را امیر کرده است . (8)و بدینسان برای ما کاملا روشن می شود که تئوری شورا که اهل سنت بدان نغمه سرائی می کنند , نزد ابوبکر و عمر هیچ اعتباری ندارد . و به عبارت دیگر : ابوبکرنخستین کسی بود که این اصل را لغو و از بین برد و راه را برای حکام بنی امیه گشود تا خلافت را به پادشاهی تبدیل کنند و فرزندان , حکومت را از پدران ارث ببرند , و بنی عباس نیز بر همین منوال گذراندند و تئوری شورا خواب و خیالی بیش نبود که گاهی به سراغ اهل سنت می آید و هرگز محقق نشده و نمی شود .

آیا آیه استخلاف در مشروعیت خلافت خلفای ثلاثه نازل شده است ؟

پرسش

آیا آیه استخلاف در مشروعیت خلافت خلفای ثلاثه نازل شده است ؟

پاسخ

آیه شریفه استخلاف : ( وعد اللّه الذین آمنوا منکم و عملوا الصالحات لیستخلفنهم فی الارض کما استخلف الذین من قبلهم ).(1) متضمن دو مطلب مهم است : اول اینکه خداوندبه خلافت الهی درگذشته اشاره دارد , دوم اینکه خلافت الهی را در آینده همراه باتمکن دین اسلام (که همان دین حق است و خداوند به غیر آن راضی نمی گردد) و زوال خوف و جایگزین شدن امنیت و آسایش و عبادت خالصانه خداوند سبحان و بر چیده شدن بساط شرک و ظلم به مسلمانان بشارت می دهد .مفسران در شان نزول این آیه آورده اند : وقتی پیامبر اسلام (ص ) همراه با مسلمانان به مدینه منوره هجرت کردند و ساکنان مدینه با آغوش باز و به گرمی پذیرای آنان شدند , ( که به حمیت همین عمل ایثارگرانه خویش انصار رسول نام گرفتند ) اعراب آن زمان بر ضد پیامبر(ص ) و یارانش قیام نمودند, به گونه ای که عرصه بر مسلمانان تنگ گشت و چنان تحت فشار قرار گرفتند که شبها نیز شمشیر به کمر بسته و به حالت آماده می خوابیدند , در این زمان عده ای زبان به شکوه گشوده و می گفتند این حالت تا چه زمانی ادامه خواهد یافت ؟ آیا زمانی فرا خواهد رسید که ما با خیالی آسوده شب به استراحت بپردازیم و آیا امنیت و آسایش بر ما حکم فرما خواهد گردید , به گونه ای که غیر از خداوند تبارک و تعالی خوف و هراسی نداشته باشیم , در این هنگام برای