کتابخانه بالقرآن

مذاهب صفحه 358

صفحه 358

پاسخ

خداوند را باید عادل دانست زیرا ما باید دلائل و براهین عقلی خدائی را ثابت می کنیم که هیچگونه نیاز و نقص در او نیست و دانش او نیز بی پایان است و ضمناً همه کارها را از روی حکمت و برای غرضی اجام می دهد ومحال است که او کاری برخلاف عدالتانجام دهد و آیات و روایات زیادی نیز این حقیقت را تأیید می کند و بطور نمونه چند آیه و روایت ذکر می شود.

و ان الله لیس بظلا للعبید ترجمه، خداوند هرگز در حق بندگان خود ستم نخواهد کرد، ال عمران آیه 182 فما کان الله لیظلمهم و لکن کانوا انفسهم یظلمون ترجمه و در حق آنها حکم به عدل شود و در کیفر آنها هیچ ستمی نشود سوره یونس آیه 54 و آیات زیاد دیگری به همین مضامین می باشد.

469

اما روایات: در جلد 5 بحارالانوار روایات زیادی در این موضوع نقل شده است که ما به ذکر چند روایت اکتفا می کنیم حضرت صادق((علیه السلام))می فرماید و اما العدل فان لاتنسب الی خالقک ما لامک علیه یعنی عدل این است که کارهائی را که خداوند آنرا تو را ملامت و سرزنش نموده به او نسبت ندهی و باز در صفحه 19 ضمن روایت دیگر جور و ستم و بیهودگی و ظلم و تکلیف نمودن بندگان به اموری که قدرت آنرا ندارند نیست، روایات دیگری به همین مضامین.

در اینجا این سؤال مطرح می شود که شیعه به چه علت

عدل را مورد توجه خاص قرار داد و آیا بین عدل و سایر صفات کمال خداوند چه فرقی هست که عدل جزء اصول مذهب شیعه شیعه قرار داده شده است؟ در پاسخ این سؤال وتوضیح عرض می شود که علت اینکه عدل جزء اصول مذهب شیعه ذکر می شود این است که (اولاً) عده یی از مسلمانان (اشاعره) درمقیایسی سنجش خوبی و بدی اعمال اختیاری تردید کردند و گفتند که اصلاًعقل به تنهایی نمی تواند خوبی بدی بعضی از کارها را درک کند تنها موقعی عقل می تواند خوبی یا بدی کاری را تصدیق کند که شرع درباره آن کار حکمی کند و به آن امر و یا از آن نهی نماید و نتیجه این نظر این

470

می شود که ما مثلاً نمی توانیم بگوییم که فلان کار قبیح و ظلم است و خداوند حکیم آنرا انجام نخواهد داد و یا آن که فلان کار نیکو است و خداوند که عالم به همه حقایق و مصالح است حتماً این کار را انجام خواهد داد و در نتیجه نزد(شاعره) ما نمی ندارد که خداوند کارهایی را که ما (عدلیه) قبیح و ظلم می دانیم مرتکب شود بلکه بالاتر از آن عملاً نیز چنین افعالی از خداوند صادر شده است مثلاً بشر را برکارهای زشت و معصیت مجبور می نماید و بعد آنها را بر همان کارها عقاب می نماید ثانیاً بر مسئله امامت که اشاعره می گویند ما نمی توانیم درک کنیم که رها کردن مردم به حال خود و تعیین و نصب نکردن امام بریا آنها کار زشت و قبیحی است و خداوند چنین کاری نکرده

است. روی این حسابها بود که شیعه عدل را به طور جدا از صفات دیگر خداوند جزء اصول مذهب قرار داد معنای این کار این است که شیعه می گوید که من خدا را عادل حقیقی و واقعی می دانم و مقیاس درستی نیز برای عدالت در دست دارم نه آنکه اسماً خدا را عادل بدانم و در ضمن همه گونه کارهای زشت و ناشایسته به او نسبت دهم (مانند اشاعره) وباز ما بمقتضای عدالت خداوند دانستیم که محال است خداوند بندگانرا بر کارهای زشت و