کتابخانه بالقرآن

مذاهب صفحه 446

صفحه 446

پاسخ

تقیه انواعی دارد , تنها یک نوع از آن تقیه خوفی است که در مورد دعوت انبیاء و ابلاغ رسالت منتفی است اما تقیه انواع دیگری نیز دارد از جمله : تقیه تحبیبی و پوششی . زندگی انبیاء مخصوصا پیامبر اسلام پر است از این گونه تقیه هازیرا در بسیاری از مواقع هنگامی که حرکت به سوی میدان نبرد می کرد مقصد خود رامخفی می داشت , نقشه های جنگی او کاملا در خفا کشیده می شد و استتار که نوعی ازتقیه است در تمام مراحل اجرا می گشت گاه برای بیان حکمی از روش مرحله ای که نوعی از تقیه است استفاده می کرد . به هر حال تقیه در میان همه عقلای جهان وجود دارد ورهبران الهی هم برای رسیدن به هدفهای مقدسشان در پاره ای از مراحل آن را انجام می دهند .

ملاک تقیه چیست ؟

پرسش

ملاک تقیه چیست ؟

پاسخ

تقیه به معنای مستور داشتن اعتقاد باطنی و کتمان نمودن ایمان در برابرمخالفان , به منظور پیشگیری از زیان های دنیوی و خسارت های معنوی و دینی است ویکی از وظایف شرعی هر مسلمان می باشد که ریشه در قرآن کریم دارد . تقیه از دیدگاه قرآن قرآن مجید در این زمینه آیات متعددی دارد که برخی از آنها را می آوریم :الف : لایتخذ المومنون الکافرین اولیاء من دون المومنین و من یفعل ذلک فلیس من اللّه فی شی ء الا ان تتقوا منهم تقیه . (1)- اهل ایمان نباید مومنان را رها نموده و با کافران طرح دوستی بریزند , هر که چنین کند , با خدا رابطه ای نخواهد داشت مگر این که از آنان , تقیه نماید . این آیه به روشنی بر این حقیقت گواهی می دهد که دوستی با کافران جایز نیست مگربه خاطر تقیه و حفظ جان و پیشگیری از خطرها , که در این صورت می توان به ظاهر باآنان , ابراز دوستی و موافقت نمود . ب : من کفر من بعد ایمانه الا من اکره و قلبه مطمئن بالایمان و لکن من شرح بالکفر صدرا فعلیهم غضب من اللّه و لهم عذاب عظیم . (2)- هر کس پس از ایمان به خدا دوباره کافر گردد , مگر کسی که از روی اجبار اظهارکفر نماید در حالی که دل وی در ایمان ثابت و مطمئن باشد , ولیکن کسانی که دل خود را آکنده از کفر نمایند , خشم و عذابی سخت بر آنان خواهد بود . مفسران در مورد شان نزول

آیه یاد شده چنین می گویند :روزی عمار بن یاسر , همراه با پدر و مادر خود , گرفتار دشمنان گشتند و کافران از آنان خواستند تا دست از اسلام بردارند و به کفر و شرک اعتراف نمایند . همراهان عمار , همگی به یگانگی خدا و رسالت پیامبر گرامی گواهی دادند و لذابرخی از آنان به شهادت رسیدند و دیگران نیز , مورد شکنجه دشمنان اسلام قرارگرفتند , ولی عمار بر خلاف میل باطنی خویش , تقیه نمود و به ظاهر آنچه را که کافران می گفتند , بر زبان جاری نمود و آزاد گردید . هنگامی که نزد رسول خدا صلی اللّه علیه و آله رسید , از سخن خویش بسیار نگران وافسرده گشت , بدین جهت , پیامبر گرامی صلی اللّه علیه و آله وی را دلداری داد وآیه یاد شده نیز در این زمینه نازل گردید . (3)از این آیه و سخنان مفسران روشن شد که پنهان داشتن اعتقاد باطنی به منظور حفظجان و جلوگیری از خسارت های مادی و معنوی , در زمان پیامبر نیز , تحقق داشته ومورد پذیرش اسلام بوده است . تقیه از نظر شیعه از آنجا که حکومت های ستمگر بنی امیه و بنی عباس در طول تاریخ , با شیعیان سر ستیزداشته و کمر به کشتار آنان بسته بودند , (4) آنان به فرمان قرآن تقیه نموده وعقاید راستین خویش را کتمان کردند و بدین سان , جان خود و دیگر برادران مسلمان خویش را در آن شرایط دشوار , نجات دادند . روشن است که در آن فضای آکنده از اختناق و استبداد ,

راه رهایی دیگری , ازطوفان ستمی که شیعه را به نابودی تهدید می نمود , تصور نمی شد . و لذا در صورتی که پادشاهان ستمگر و دست نشاندگان آنان , با شیعیان دشمنی نمی ورزیدند و کشتاربی رحمانه آنان را سرلوحه حکومت خویش قرار نمی دادند , دلیلی بر تقیه شیعه وجودنداشت . لازم به تذکر است که تقیه به گروه شیعه اختصاص ندارد , بلکه دیگر مسلمانان نیز ,در برابر دشمن خونریزی که با همه مذاهب اسلامی مخالف است ( مانند خوارج وحکومت های ظالم که به هر کار حرامی دست می زنند ) در صورتی که توان مقابله باآنان نداشته باشند , به سپر تقیه پناهنده می شوند و اعتقاد درونی خویش را به منظور حفظ جان , پنهان نگاه می دارند . براین اساس , اگر همه اعضای جامعه اسلامی در مذاهب فقهی خویش با هم تفاهم داشته باشند و با وحدت و هماهنگی زندگی نمایند , زمینه ای برای تقیه در میان مسلمان باقی نمی ماند . نتیجه از مجموع آنچه گذشت نتیجه این می شود که :1 - تقیه , ریشه قرآنی دارد و روش اصحاب پیامبر صلی اللّه علیه و آله و تایید آن حضرت , گواه روشنی است بر تحقق و جواز آن , در صدر اسلام . 2 - انگیزه تقیه نمودن شیعه , پیشگیری از کشتارهای بی رحمانه شیعیان و طوفان های ظلم و ستمی بود که این مذهب را به نابودی تهدید می کرد . 3 - تقیه , به گروه شیعه اختصاص ندارد بلکه در میان سایر مسلمانان نیز وجوددارد . 4 -

تقیه , به پرهیز در برابر کفار و پنهان نگاه داشتن عقاید اسلامی از مشرکان اختصاص ندارد , بلکه ملاک تقیه که حفظ جان مسلمانان است , عمومیت دارد و کتمان عقاید درونی در برابر هر دشمن خونریزی که توان مقاومت در برابر او نباشد وشرایط مبارزه با وی فراهم نگردد , امری لازم است . 5 - در صورت تفاهم اعضای جامعه اسلامی , زمینه ای برای تقیه در میان مسلمانان باقی نخواهد ماند .