مذاهب صفحه 460

صفحه 460

اگر هدف و وظیفه ائمه(علیهم السلام) حفظ اسلام بوده است؟ پس چرا تقیه کرده اند؟

پاسخ

شکی نیست که امامان(علیهم السلام) از برترین و بهترین چهره های زمان خویش بوده اند؛ به گونه ای که تمام مردم، بلکه همه علما به آنان مراجعه نموده و از وجود آنان استفاده می برده اند. ائمه(علیهم السلام) از جانب رسول خدا امانتی در میان مردم بوده و آنها را راهنمایی نموده و به اهداف ناب اسلام هدایت می نمودند. پیامبر اکرم در بین امت خویش دو گوهر گرانبها و ارزشمند به جا گذاشت تا پس از خودش امت اسلامی با تمسک به آن دو گوهر گمراه نشوند. این دو گوهر قرآن و اهل بیت می باشد که قرآن به تنهایی نمی تواند مقتدا و راهنمای مردم قرار گیرد؛ زیرا در قرآن آیات متشابه و محکم، ناسخ و منسوخ، عام و خاص و مانند آن وجود دارد که بیان حقایق آن نیاز به مفسر دارد تا مردم حقایق آن را بفهمند و از سرچشمه زلال قرآن سیراب گردند. از این رو پیامبر در چندین جا مردم را به پیروی از آن دو وجود گرانبها تشویق و ترغیب فرموده است{1} لذا هر چند قرآن و سنت پیامبر منبع و مأخذ احکام اسلام است ولی مسؤولیت حفظ و تبلیغ این دو در جامعه به عهده ائمه گزارده شده است.

بدون تردید هر یک از ائمه(علیهم السلام) در زمان خویش از کیان اسلام و مسلمین دفاع نمودند و شبهات و اشکالات گوناگون را برطرف ساختند. در دورانی که گروهی مانع تدوین حدیث بودند، حافظان حدیث، اهل بیت بودند و زمانی که دشمنان اسلام از هر راه در صدد نابودی و تحریف اسلام و سنت

نبوی برآمدند، در برابر صلابت و فداکاری ائمه قرار گرفتند. در برهه از زمان که حاکمان مستبدی بر جامعه اسلامی مسلط بودند بسیاری از صحابه و تابعین و ائمه(علیهم السلام) مجمبور به تقیه می شدند و با این شیوه لذا اسلام حفاظت نموده و آن را تبلیغ می کردند. اگر تقیه از دید اسلام بررسی شود شبهه تقیه نیز برطرف می شود، برای تبیین بحث به طور مختصر به تشریح مبحث تقیه می پردازیم.

مفهوم و ماهیت تقیه

ریشه این کلمه در لغت از همان ریشه تقوا و اتقاست که به معنی پرهیزکردن و خویشتنداری است. بنابراین تقیه از نظر مفهوم لغوی به عمل کسی گفته می شود که کارش آمیخته با یکنوع مراقبت و پرهیز و خویشتنداری باشد. مرحوم شیخ مفید عالم و دانشمند معروف اسلامی تقیه را این چنین معنی می کند: «التقیه سرّ الاعتقاد و مکامّهه المخالفین و ترک مظاهرتهم بما یعقب ضرراً فی الدین و الدنیا»؛ تقیه مستور داشتن اعتقاد باطنی و کتمان در برابر مخالفان به خاطر اجتناب از زیانهای دینی و دنیوی است.{2}

همانگونه که مشاهده می شود عنصر اصلی تقیه دو چیز است؛ یکی مسأله کتمان اعتقاد باطنی و دیگری پیشگیری از زیان و ضررهای معنوی و مادی. اما مهم این است که بدانیم آیا هدف از این پیشگیری رعایت مصالح و منافع شخصی و مقدم داشتن آن بر مصالح اجتماعی است یا هدف جلوگیری از هدر رفتن نیروهای اصیل و سازنده و ذخیره کردن آنها برای یک مبارزه حساب شده در برابر مخالفان و دشمنان است؟

در قرآن مجید در چند مورد به مسأله تقیه اشاره شده است:

الف) واقعه نجات جان حضرت موسی توسط یکی از اطرافیان فرعون

کتابخانه بالقرآن کتابخانه بالقرآن
نرم افزار موبایل کتابخانه

دسترسی آسان به کلیه کتاب ها با قابلیت هایی نظیر کتابخانه شخصی و برنامه ریزی مطالعه کتاب

دانلود نرم افزار کتابخانه