کتابخانه بالقرآن

مذاهب صفحه 473

صفحه 473

نذاریه و مستعلویه چه فرقه هایی هستند و به کدام امامان منصوبند.

پرسش

نذاریه و مستعلویه چه فرقه هایی هستند و به کدام امامان منصوبند.

پاسخ

یکی از فرقه های معروف شیعه فرقه اسماعیلیه است که قائلند اسماعیل بزرگترین فرزند امام صادق(ع) که در زمان حیات پدر درگذشت امام است. در مذهب اسماعیلیه انشعاباتی رخ داد و فرقه های جدیدی پدید آمد مانند مبارکیه، قرامطه از جمله مستعلویه که اصطلاح صحیح آن مستعلیه است که در کشور هند معروف به بهره هستند و فرقه نذاریه که صحیح آن نزاریه است که بعدا معروف به آقاخانیه شدند که از انشعابات قرامطه هستند که خود از انشعابات اسماعیلیه است.

چگونگی پیدایش مستعلیه

در اوج قدرت فاطمیان خلیفه زمام تمام امور را شخصا به دست داشت و بر قوای سه گانه نظارت می کرد از زمان مرگ الحاکم امرای نظامی روز به روز به قدرت خود در برابر امرای کشوری و شخص خلیفه می افزودند در سال 467 هجری، هنگامی که بدرالجمالی فرمانده سپاه عکا به دعوت خلیفه با لشکریان خودبه سوی مصر حرکت کرد تا زمام امور را به دست گیرد پس از فرو نشاندن شورش های داخلی به تدریج بر تمام کشور سیادت یافت و خلیفه عناوین رؤسای قوای سه گانه مملکت را یکجا به وی عطا کرد. از این به بعد فرمان روای واقعی مصر امیر الجیوش بود و به زودی این مقام به صورت یک منصب موروثی درآمد و پسر و نوه بدرالجمالی جانشین وی شدند در سال 487 افضل پسر بدرالجمالی جانشین پدر شد. در هنگام مرگ خلیفه المستنصر، امیر الجیوش «افضل» با مسأله انتخاب خلیفه جدید مواجه شد. در یک طرف نزار یکی از پسران «المستنصر» قرار داشت

که جوانی برومند بود و قبلا به ولایتعهدی المستنصر برگزیده شده بود و در جوان دیگر مستعلی پسر دیگر خلیفه که جوانی بود بی یاور و پشتیبان که اگر به خلافت می رسید کاملا متکی به حامی خویش امیرالجیوش می گشت با ملاحظه چنین وضعی افضل دختر خود را به عقد مستعلی درآورد و بعداز مرگ المستنصر داماد خود را به خلافت برگزید. حال آن گروه از اسماعیلیه که پس از مرگ المستنصر المستعلی بالله را خلیفه دانستند در مصر و یمن و مغرب و افریقا مستعلیه و در هند بهره خوانده می شوند و بهره با بوهره از اصل گجرانی (Bohora) یعنی تجارت گرفته شده زیرا نخستین پذیرندگان مذهب اسماعیل در گجرات بازرگانان بودند که خود این فرقه بهره به دو گروه داودی و سلیمانی تقسیم شدند. بهره به حج و نماز و روزه و سایر فروع دین کاملا معتقدند و برای زیارت روضه پیامبر(ص) و مرقد امامان معصوم تا امام ششم به مدینه و عراق سفر می کنند قبور امامان و داعیان اسماعیلی را نیز زیارت می کنند رسوم آنها مخلوطی از سنن هندویی و رسوم شیعیان اثنی عشری است.

نزاریه «آقاخانیه»

پس از آن که المستعلی بعد از مرگ المستنصر به حکومت رسید نزار به اسکندریه گریخت و به مخالفت با مستعلی قیام کرد ولی به زودی دستگیر شد و به قتل رسید. هواداران او از به رسمیت شناختن مستعلی سرباز زدند و هواخواهی خود را از نزار و فرزندان او اعلام کردند. فرقه نزاریه نخست در ایران توسط حسن صباح در قلعه های الموت دست به فعالیتی گسترده زد و پس از حمله