کتابخانه بالقرآن

مذاهب صفحه 513

صفحه 513

پرسش

تعبیر اهل سنّت در اصطلاح علم کلام، چند کاربرد دارد؟

پاسخ

اصطلاح اهل سنّت در یکی از معانی زیر به کار می رود:

1. در مقابل اصطلاح شیعه؛ به مسلمانانی که معتقدند که نصی از کتاب و سنت وارد نشده و تعیین جانشین پیامبر(ص) و پیشوای مسلمانان پس از رسول اکرم(ص) به انتخاب خود مسلمانان واگذار شده، اهل سنّت می گویند این معنا بر همه فرق اسلامی، غیر از شیعه، منطبق است/

2. در مقابل اهل بدعت؛ که در این صورت به طور غالب با کلمه «الجماعه» همراه است و گفته می شود: «اهل السنْ و الجماعْ»/

این معنا نزد متکلمان «اشاعره» و «ماتریدیه» رایج است. آنان بر اساس این معنا، فقط خود را اهل سنّت و فرقه های دیگر، از قبیل قدریه، معتزله، خوارج و شیعه را اهل بدعت نامیده اند/

ابو منصور بغدادی، اهل سنّت را شامل فقهای مذاهب چهارگانه فقهی (حنفیه، مالکیه، حنبلیه و شافعیه) و متکلمان صفاتیه (کسانی که صفات خداوند را زاید بر ذات مقدسش می دانند) می داند و معتزله، امامیه و فرق دیگر اسلامی را «اهل البدع و اهوأ» نامیده است.{1}

بغدادی، ملاک سنی بودن را، ایمان به حدوث عالم، یگانگی آفریدگار جهان و صفات کمال و جلال او، نبوت پیامبر(ص) عمومیت و خاتمیت نبوت و شریعت او، قرآن و کعبه دانسته است. از نظر او، هر کس به این امور یاد شده ایمان داشته باشد و بدعتی در دین ایجاد نکند که منجر به کفر شود، سنّی یکتاپرست خواهد بود.{2}

روشن است که همه فرق اسلامی به اصول یاد شده، ایمان دارند. بنابراین، تنها کسانی از اصطلاح اهل سنّت بیرون خواهد بود که عقاید آنها به کفر بینجامد، مانند کسانی که قائل به تشبیه و تجسیم هستند/