کتابخانه بالقرآن

مذاهب صفحه 695

صفحه 695

پاسخ

A{انا فتحنا لک فتحا مبینا * لیغفر لک الله ما تقدم من ذنبک و ما تأخرM{}Aما تو را پیروزی بخشیدیم پیروزی درخشانی * تا خداوند از گناه گذشته و آینده تو درگذرد}M.

در آیات فوق فتح، به عنوان علت و سبب مغفرت گناه پیامبر بیان شده است. خداوند می فرماید: ما این فتح را نصیب تو کردیم تا گناهت بخشیده شود، لذا این سؤال مطرح می شود که چه ربطی است بین فتح و پیروزی بر مشرکین مکه و مغفرت گناه پیامبر؟ آیا این که خداوند فتح و پیروزی را نصیب پیامبر اکرم کند می تواند علت و سبب آمرزش گناه او باشد؟ این چه گناهی است که فتح و پیروزی موجب مغفرت آن است؟ پاسخ این است که نه «ذنب» در این آیه به معنای ارتکاب حرام و مخالفت با امر خداوند است و نه «مغفرت» به معنای بخشیدن عقاب از مستحق آن، می باشد. زیرا غفران ذنب متقدم و متأخر پیامبر، به دلیل فتح مکه دانسته شده است و حال آن که، هیچ ربطی بین اعطای پیروزی و بخشش گناهان شرعی نیست. بلکه این دو کلمه در معنای لغوی خود به کار رفته است. معنای لغوی ذنب،عبارت است از «هر کاری که دارای پیامدها و دنباله های ناگوار دارد» و مغفرت هم به معنای «هر چیزی پوشش نهادن» است.

دعوت پیامبر به اسلام و مبارزه با کفر و بت پرستی و اعتقادات و آداب و رسوم مشرکین، پیش از هجرت و ادامه آن پس از هجرت در جنگ ها وغزوه ها

از دیدگاه مشرکین مکه، گناه محسوب می شد و تا وقتی مشرکین دارای قدرت بودند، رسول اکرم از عواقب و پیامدهای ناگوار این گناهی که مشرکین برای او برمی شمردند در امان نبود. اما با فتح مکه و شکسته شدن قدرت و شوکت مشرکین و تسلط پیامبر بر آنان، این گناه پوشانده شد و آثار و عواقب آن از پیامبر اکرم مرتفع گردید. بنابراین، فتح و پیروزی سبب و علت برای مغفرت ذنب پیامبر بود. (یعنی سبب پوشیده شدن و مرتفع شدن آثار و عواقب سوئی که از ناحیه مشرکین بر عمل پیامبر اکرم قبل و بعد از هجرت، مترتب می شد). بنابراین، آیه فوق هیچ دلالتی بر ارتکاب گناه و مخالفت با امر مولوی خداوند، ندارد و اما آیه 19 سوره محمد: A{واستغفر لذنبک و

للمؤمنین والمؤمنان...M{}Aبرای گناه خویش آمرزش جوی و برای مؤمنین و مؤمنات}M.

به عنوان مقدمه باید گفت: گناه و نافرمانی دارای مراتبی است که پیش تر باید روشن شود عصمت از کدام یک از آنها مورد ادعای ما می باشد. به همین منظور لازم است مراحل و مراتب گناه را بازشناسیم:

الف) گناه قانونی و شرعی: این همان معنای مشهور گناه است و منظور از آن تخلف از قانون مطاع اعم از قانون دینی یا غیر آن) است. این مرحله در امور شرعی مطابق است با تخلف از اوامر و نواهی مولوی - که در نکته اول به آن اشاره شد - و ما معتقدیم که تمامی انبیا از ارتکاب این قسم از گناه معصومند.

ب ) گناه اخلاقی: یعنی کاری از شخص سرزند که مخالف مکارم اخلاق باشد، هر چند که از حیث قانون و شرع ممنوع و حرام

نباشد. گناه اخلاقی نسبت به موقعیت اجتماعی افراد متفاوت است. مثلاً نسبت به برخی از افراد هیچ اشکال اخلاقی ندارد که فی المثل یک نوشیدنی را به دست گرفته، در معابر عمومی مشغول نوشیدن آن باشند. اما ممکن است چنین عملی برای افرادی که از نظر موقعیت اجتماعی و دینی در مرتبه بالایی قرار دارند، خلاف اخلاق محسوب شود و مرتکب آن، مورد سرزنش قرار گیرد.