کتابخانه بالقرآن

مذاهب صفحه 777

صفحه 777

چه عواملی باعث سقوط معتزله شد؟

پرسش

چه عواملی باعث سقوط معتزله شد؟

پاسخ

علل دهگانه ای که سقوط معتزله را حتمی ساخت به صورت موجز بیان می کنیم:

1 به استناد گروهی که خلافت از پیامبر را مقام تنصیص می دانند و می گویند: پیامبر خلیفه خود را در حال حیات خویش معین کرد به استثنای این گروه تمام فرق اسلامی، تحت عنوان «اهل سنت» قرار می گیرند و خود را بخشی از آنان می دانند، حالا گروهی از اهل سنت، معتزله، خوارج و حتی اشاعره را از اهل سنت نمی دانند، مطلب دیگری است. این احتکار و تخصیص، یک نوع خود محوری است و گرنه تمام فرق اسلامی، سنت پیامبر را محترم شمرده و به آن احترام می گذارند، فقط سخن در این جاست که آیا فلان حدیث، گفتار پیامبر است یا دروغی است که دروغگویان جعل و نشر کرده اند؟

شیعه امام علی به خاطر لقب خاصی که از پیامبرگرفته اند، خود را شیعه معرفی می کردند، ولی گروههای دیگر که همه سنت صحیح پیامبر را کمتر از قرآن نمی دانند، همگی تحت عنوان: «اهل سنت» قرار گرفته و همه خود را جزئی از آن اکثریت می شمردند.

از آنجا که معتزله نمی توانست در کنار شیعه قرا گیرد ناچار بود خود را جزء همان گروه اکثریت معرفی کند که به نام «اهل سنت و جماعت» معروف گردیدند.

از عقاید اهل سنت، عدالت همه صحابه و استواری احایث جبر و تشبیه و تجسیم است. معتزله به خاطر انتساب به این اکثریت، ناچار بودند که به این اصول احترام بگذارند در حالی که تفکر آنان در مسائل جبر و تشبیه درست نقطه مقابل این احادیث بود.

معتزله سعی می کردند که جزئی از این اکثریت باشند که بر