- اشاره 9
- رجعت در اصطلاح 11
- اشاره 18
- سابقه تاریخی رجعت در اسلام 18
- الف. رجعت در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 18
- ب. رجعت در زمان امیر المؤمنین علیه السلام وسایر ائمّه علیهم السلام 20
- اشاره 26
- 1. رجعت در دین یهود 27
- 2. رجعت در دین مسیحیت 29
- اشاره 29
- 1. بازگشت عیسی 30
- اشاره 31
- 2. زنده شدن گروهی از مردگان 31
- هدف رجعت مسیح علیه السلام 32
- 3. رجعت در دین زرتشت 35
- 4. رجعت از نگاه بودا 36
- 5. رجعت در ادیان سرخپوستی 36
- 7. نصرانیان حبشه 37
- 8. اقوام مغول 37
- اشاره 38
- الف. رجعت از نظر اهل سنّت 38
- جعل احادیث 43
- ب. نسبت ناروای غلو به شیعه امامیه 44
- ج. رجعت از نظر شیعه 51
- اشاره 54
- اشاره 61
- رجعت از دیدگاه علمای شیعه 62
- اشاره 66
- الف. آیه ای که صراحتاً دلالت بر رجعت می کند 67
- اشاره 67
- آیه نخست 75
- ب. آیاتی که به تأویل روایات دلالت بر رجعت می کنند. 75
- آیه دوّم 77
- آیه سوم 80
- آیه چهارم 82
- اشاره 85
- آیه پنجم 85
- نظر شیعه درباره دابه الارض 86
- اشاره 92
- ج. آیات در باب وقوع رجعت در پیامبران و امّت های گذشته 92
- 1. عزیر پیامبر 92
- 2. فرزندان حضرت ایّوب 96
- 3. موسی علیه السلام و هفتاد نفر 98
- 4. کُشته بنی اسرائیل 100
- 5. زنده شدن هزاران نفر 101
- اشاره 107
- 1. دعای عهد 107
- 2. زیارت جامعه کبیره 108
- 3. زیارت مطلقه امام حسین علیه السلام 109
- 5. زیارت آل یس 110
- 4. دعای روز دحو الارض 110
- 7. زیارت امام زمان علیه السلام 111
- 6. زیارت حضرت ابوالفضل علیه السلام 111
- اشاره 113
- اعتبار روایات 113
- وقوع رجعت در میان پیامبران پیشین 119
- آنچه در امّت های گذشته واقع شده، در این امّت نیز واقع می شود 123
- وقوع رجعت در امّت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 127
- رجعت یا تجلّی 131
- اشاره 133
- اشاره 141
- 1. تحقّق وعده حاکمیت مؤمنان بر زمین 141
- 2. اظهار قدرت و عظمت الهی 142
- 3. شادمانی و تشفّی دل مؤمنان 143
- 4. عذاب و ذلّت کافران 144
- 5. ارتقای کمال نفس 145
- 6. یاری دین خدا 146
- اشاره 149
- الف. ظرف زمانی رجعت در روایات 150
- ب. ظرف زمانی رجعت، در کلام بزرگان 155
- الف. شباهت های رجعت با معاد 159
- ب. تفاوت های رجعت با معاد 161
- اشاره 163
- الف. مرگ 164
- ب. کیفیت مرگ مؤمنان و کافران 165
- ج. سکرات موت 167
- د. قابضان ارواح 175
- اشاره 183
- دسته اول. روایاتی که دلالت بر رجعت، به نحو عام می کنند 184
- اشاره 184
- دسته دوم. روایاتی که به اشخاص معین، بشارت رجعت می دهند 185
- اشاره 185
- 2. زنان رجعت کننده 188
- اشاره 188
- الف. قنواء دختر رشید هجری 189
- ج. حبابه والبیه 190
- ب. ام ایمن 190
- د. سمیه مادر عمّار یاسر 191
- و. امّ خالد 191
- ه. زبیده 191
- ز. صیانه 192
- اشاره 193
- ح. نسیبه، دختر کعب مازنیه 193
- دسته سوم. رجعت های ممتاز 193
- ب. رجعت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و امامان معصوم علیه السلام 194
- الف. رجعت پیامبران 194
- اشاره 204
- 1. طول عمر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و امیر مؤمنان علیه السلام 205
- 2. طول عمر امام حسین علیه السلام 207
- اشاره 209
- الف. تکرّر رجعت امام علی علیه السلام 210
- ب. تکرّر رجعت امام حسین علیه السلام 217
- اشاره 227
- شبهه اول: رجعت، با نظام آفرینش و سنّت الهی مخالف است 228
- شبهه دوم: رجعت، بازگشت از فعلیت به قوه 231
- شبهه چهارم: توبه رجعت کننده 234
- شبهه سوّم: رجعت با جسم مادّی یا مثالی 234
- شبهه ششم: تنافی رجعت با طبیعت دنیا 239
- شبهه هفتم: رجعت، تقدّم فاضل بر افضل 242
- شبهه هشتم: رجعت، مستلزم اجتماع انبیا و اوصیا 244
- شبهه نهم: رجعت، مستلزم تناسخ 247
- اشاره 247
- الف. اقسام تناسخ 250
- ب. برخورد ائمّه علیهم السلام با اعتقاد به تناسخ 253
- ج. شباهت ها و تفاوت های رجعت با تناسخ 254
- د. تدارک یک اشتباه احتمالی 256
- اشاره 258
- شبهه دهم: رجعت از افکار عبد الله بن سبأ و یهودیت 258
- 1. عبد الله بن سبأ 258
- 2. ارتباط رجعت به یهود 264
- اشاره 270
- اشاره 272
- بررسی یک روایت 277
- اشاره 291
- سخن پایانی 305
ناگفته نماند در رابطه با عقاید اهل غلو، در شبهه دهم بحث خواهیم کرد.
ج. رجعت از نظر شیعه
قبلا یادآور شدیم که همه ادیان هر کدام به نوع خاص معتقد به رجعت در آخرالزّمان هستند، امّا در این میان، شیعه امامیه به صورت جدّی و بسیار روشن نظریه پردازی کرده است؛ موارد و اهداف آن را کاملا شفّاف ترسیم کرده و با استناد به قرآن و سنّت دو منبع اصلی اسلام در باره آن روز سخن فراوان گفته اند. بنابراین اعتقاد:
رجعت، بازگشت دو گروه از مردگان مؤمنان محض وکافران محض، پس از ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است.
از بسیاری آیات و روایات که به آن ها اشاره خواهد شد، دانسته می شود رجعت، عالمی است با ویژگی خاصّ خود که نه مثل عالم دنیا است و نه همانند عالم آخرت، و در عین حال، برزخ هم نیست. علّامه طباطبایی می فرماید:
رجعت از مراتب روز قیامت است؛ اگر چه در کشف و ظهور، پایین تر از روز قیامت می باشد و دلیل پایین تر بودن آن از قیامت، امکان راه یافتن فساد و شر در آن است، به خلاف قیامت که هیچ گونه فساد و شری در آن، راه نخواهد یافت.(1)
همچنین مرحوم علامه از کلام امام باقر علیه السلام که ایام الله را سه روز ظهور، رجعت و قیامت معرفی فرموده است، چنین برداشت کرده است که با وجود آن که رجعت، در همین دنیای مادّی اتّفاق خواهد افتاد، امّا مقیاس هایی که در آن روز بزرگ به وقوع خواهد پیوست، آن را به کلّی از نحوه حیات در زمان ما جدا خواهد کرد و بدون شک، امروزه تبیین زوایای آن، کاری بس مشکل خواهد بود؛ همان طور که حقیقت معاد، همچنان از اسرار است.
امام صادق علیه السلام یکی از شرایط ایمان را، اعتقاد به رجعت دانسته چنین می فرماید:
1- 1. تفسیر المیزان، ج2، ص109.