- اشاره 9
- رجعت در اصطلاح 11
- سابقه تاریخی رجعت در اسلام 18
- الف. رجعت در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 18
- اشاره 18
- ب. رجعت در زمان امیر المؤمنین علیه السلام وسایر ائمّه علیهم السلام 20
- اشاره 26
- 1. رجعت در دین یهود 27
- اشاره 29
- 2. رجعت در دین مسیحیت 29
- 1. بازگشت عیسی 30
- اشاره 31
- 2. زنده شدن گروهی از مردگان 31
- هدف رجعت مسیح علیه السلام 32
- 3. رجعت در دین زرتشت 35
- 5. رجعت در ادیان سرخپوستی 36
- 4. رجعت از نگاه بودا 36
- 7. نصرانیان حبشه 37
- 8. اقوام مغول 37
- الف. رجعت از نظر اهل سنّت 38
- اشاره 38
- جعل احادیث 43
- ب. نسبت ناروای غلو به شیعه امامیه 44
- ج. رجعت از نظر شیعه 51
- اشاره 54
- اشاره 61
- رجعت از دیدگاه علمای شیعه 62
- اشاره 66
- الف. آیه ای که صراحتاً دلالت بر رجعت می کند 67
- اشاره 67
- آیه نخست 75
- ب. آیاتی که به تأویل روایات دلالت بر رجعت می کنند. 75
- آیه دوّم 77
- آیه سوم 80
- آیه چهارم 82
- اشاره 85
- آیه پنجم 85
- نظر شیعه درباره دابه الارض 86
- اشاره 92
- ج. آیات در باب وقوع رجعت در پیامبران و امّت های گذشته 92
- 1. عزیر پیامبر 92
- 2. فرزندان حضرت ایّوب 96
- 3. موسی علیه السلام و هفتاد نفر 98
- 4. کُشته بنی اسرائیل 100
- 5. زنده شدن هزاران نفر 101
- اشاره 107
- 1. دعای عهد 107
- 2. زیارت جامعه کبیره 108
- 3. زیارت مطلقه امام حسین علیه السلام 109
- 5. زیارت آل یس 110
- 4. دعای روز دحو الارض 110
- 6. زیارت حضرت ابوالفضل علیه السلام 111
- 7. زیارت امام زمان علیه السلام 111
- اشاره 113
- اعتبار روایات 113
- وقوع رجعت در میان پیامبران پیشین 119
- آنچه در امّت های گذشته واقع شده، در این امّت نیز واقع می شود 123
- وقوع رجعت در امّت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 127
- رجعت یا تجلّی 131
- اشاره 133
- اشاره 141
- 1. تحقّق وعده حاکمیت مؤمنان بر زمین 141
- 2. اظهار قدرت و عظمت الهی 142
- 3. شادمانی و تشفّی دل مؤمنان 143
- 4. عذاب و ذلّت کافران 144
- 5. ارتقای کمال نفس 145
- 6. یاری دین خدا 146
- اشاره 149
- الف. ظرف زمانی رجعت در روایات 150
- ب. ظرف زمانی رجعت، در کلام بزرگان 155
- الف. شباهت های رجعت با معاد 159
- ب. تفاوت های رجعت با معاد 161
- اشاره 163
- الف. مرگ 164
- ب. کیفیت مرگ مؤمنان و کافران 165
- ج. سکرات موت 167
- د. قابضان ارواح 175
- اشاره 183
- دسته اول. روایاتی که دلالت بر رجعت، به نحو عام می کنند 184
- اشاره 184
- اشاره 185
- دسته دوم. روایاتی که به اشخاص معین، بشارت رجعت می دهند 185
- 2. زنان رجعت کننده 188
- اشاره 188
- الف. قنواء دختر رشید هجری 189
- ج. حبابه والبیه 190
- ب. ام ایمن 190
- و. امّ خالد 191
- د. سمیه مادر عمّار یاسر 191
- ه. زبیده 191
- ز. صیانه 192
- ح. نسیبه، دختر کعب مازنیه 193
- دسته سوم. رجعت های ممتاز 193
- اشاره 193
- ب. رجعت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و امامان معصوم علیه السلام 194
- الف. رجعت پیامبران 194
- اشاره 204
- 1. طول عمر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و امیر مؤمنان علیه السلام 205
- 2. طول عمر امام حسین علیه السلام 207
- اشاره 209
- الف. تکرّر رجعت امام علی علیه السلام 210
- ب. تکرّر رجعت امام حسین علیه السلام 217
- اشاره 227
- شبهه اول: رجعت، با نظام آفرینش و سنّت الهی مخالف است 228
- شبهه دوم: رجعت، بازگشت از فعلیت به قوه 231
- شبهه سوّم: رجعت با جسم مادّی یا مثالی 234
- شبهه چهارم: توبه رجعت کننده 234
- شبهه ششم: تنافی رجعت با طبیعت دنیا 239
- شبهه هفتم: رجعت، تقدّم فاضل بر افضل 242
- شبهه هشتم: رجعت، مستلزم اجتماع انبیا و اوصیا 244
- شبهه نهم: رجعت، مستلزم تناسخ 247
- اشاره 247
- الف. اقسام تناسخ 250
- ب. برخورد ائمّه علیهم السلام با اعتقاد به تناسخ 253
- ج. شباهت ها و تفاوت های رجعت با تناسخ 254
- د. تدارک یک اشتباه احتمالی 256
- 1. عبد الله بن سبأ 258
- شبهه دهم: رجعت از افکار عبد الله بن سبأ و یهودیت 258
- اشاره 258
- 2. ارتباط رجعت به یهود 264
- اشاره 270
- اشاره 272
- بررسی یک روایت 277
- اشاره 291
- سخن پایانی 305
4. منظور از اماته و احیا، با توجّه به بیشتر موارد استعمال آن دو، به خصوص لفظ إحیا، دوبار میراندن و دوبار زنده کردن همین جسم است. این وجه، با ظاهر این دو لفظ سازگار است. با توجّه به این که هیچ یک از اشکالات سابق بر این وجه وارد نیست و از این جهت می توان گفت: این آیه، بهترین دلیل بر رجعت می باشد. بنابراین منظور از میراندن اوّل، همان پایان عمر دنیوی انسان و مرگ او است و احیای اوّل، هنگام رجعت است که خداوند عدّه ای را زنده می کند و به دنیا باز می گرداند و میراندن دوّم نیز در همین دنیا و پس از رجعت است و زنده کردن دوّم، در قیامت، هنگام زنده شدن همه انسان ها است.
شیخ حرّ عاملی(1) و علّامه مجلسی(2) همین وجه را پذیرفته اند. مرحوم شبّر نیز مرگ و زندگی دوّم در این آیه را، مرگ و زندگی در رجعت، تفسیر کرده اند.(3)
علی بن ابراهیم در تفسیر قمی، به استناد روایتی از امام صادق علیه السلام این آیه را درباره رجعت دانسته است.(4)
و قال علی بن إبراهیم فی قوله {رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَیْنِ وَ أَحْیَیْتَنَا اثْنَتَیْنِ} إلی قوله مِنْ سَبِیلٍ قال الصّادق علیه السلام ذلک فی الرجعه. این (آیه در باره) رجعت است.
آیه سوم
{وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِیثَاقَ النَّبِیِّنَ لَمَا ءَاتَیْتُکم مِّن کتَابٍ وَ حِکمَهٍ ثُمَّ جَاءَکمْ رَسُولٌ مُّصَدِّقٌ لِّمَا مَعَکمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَ لَتَنصُرُنَّهُ قَالَ ءَ أَقْرَرْتُمْ وَ أَخَذْتُمْ عَلیَ ذَالِکمْ إِصْرِی قَالُواْ أَقْرَرْنَا قَالَ فَاشهَْدُواْ وَ أَنَا مَعَکم مِّنَ الشَّاهِدِینَ}(5)؛
و [یاد کن] آن گاه که خدا از پیغمبران پیمان گرفت که چون به شما
1- الإیقاظ، ص 56.
2- بحار الأنوار، ج53، ص137.
3- تفسیر شبّر، ص440.
4- تفسیر قمی، ج2، ص 256.
5- سوره آل عمران: 81.