جانشینی حضرت محمد (صلی الله علیه و آله): پژوهشی پیرامون خلافت نخستین صفحه 1

مقدمه

اشاره

در تاریخ هیچ واقعه ای عمیق تر و ماندنی تر از مسألۀ جانشینی حضرت محمد صلّی اللّه علیه و آله موجب تفرقه در اسلام نبوده است.حق جانشینی پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و به دست گرفتن زمام امور امّت پس از رحلت او به صورت یکی از مسائل مهم دینی درآمد که تا به امروز سبب جدایی سنّیان و شیعیان بوده است.مسأله حق و باطل موضوعی است که قرنها در اندیشه مسلمانان جای داشته است.از نظر سنّیان ابو بکر،خلیفه اول،تنها خلیفه بر حق بوده،زیرا او افضل مردمان پس از پیامبر صلّی اللّه علیه و آله بود.هر چند محمد صلّی اللّه علیه و آله بصراحت او را به جانشینی خود منصوب نکرده بود امّا انتخاب ابو بکر به امامت جماعت مسلمانان در زمان آخرین بیماری پیامبر صلّی اللّه علیه و آله دلیل بر اولویّت او بود.اجماع مسلمانان در حمایت از ابو بکر نهایتا صحّه ای بود بر آنچه مورد پسند خداوند بود.از نظر شیعیان علی علیه السّلام پسر عم و داماد حضرت محمد صلّی اللّه علیه و آله بود که بعلت سوابق شایسته اش در اسلام و نسبت نزدیکش،پیامبر صلّی اللّه علیه و آله او را به جانشینی خود برگزیده بود.بنابراین ابو بکر با حمایت اکثر صحابه حضرت محمد صلّی اللّه علیه و آله این مقام بر حق او را غصب کرد.

به رغم اهمیّت بنیادین این اختلاف در تاریخ اسلام،مورّخان معاصر کمتر به بررسی کم و کیف وقایع و شرایط پیرامون جانشینی پرداخته اند.این بی توجّهی کلّی ظاهرا بر پایه این نظریه است که اختلاف بین سنّیان و شیعیان،هر چند حول محور خلافت می چرخد،امّا مطلبی بود که در دورانهای بعدی پدید آمده بود.وقایع نگاران سنّی متقدّم