ضرورت توسل به اهل بیت علیهم السلام صفحه 70

کارخانه ای را تأسیس کرده و سپس کنار رفته و هر چیزی کار خود را انجام می دهد. نظام عالم به گونه ای خلق شده که ادامه ی آن هر لحظه به عنایت خدا بستگی دارد. اگر یک لحظه افاضه ی خداوند از این عالم منقطع شود همه چیز از بین خواهد رفت. پس در این عالم همه چیز براساس علت و سبب محقق می شود و هیچ چیز بدون واسطه و سبب در این عالم به وجود نمی آید.

مقدمه سوم: تأثیر علل مادی و معنوی در عالم

علل و اموری که در این عالم مؤثرند فقط مادی نیستند بلکه نظام علّی و معلولی در امور معنوی هم ثابت است. مثلاً آتش یک علت مادی برای سوزاندن است اما بعضی از امور علل معنوی هم دارند. به عنوان مثال در مورد رزق و روزی برخی از امور معنوی در ازدیاد آن مؤثرند و این سببیت را خداوند برای آن ها قرار داده است؛ مثلاً خوش رفتاری با همسایه یکی از عوامل معنوی مؤثر در فزونی رزق و روزی است. اگر کسی از دید مادی به موضوع بنگرد گمان می کند خوش رفتاری با همسایه هیچ ارتباطی با افزایش رزق ندارد ولی این مسئله یکی از عوامل معنوی مؤثر در افزایش رزق و روزی است. امام صادق(علیه السلام) می فرماید:

حُسنُ الجوار یَزیدُ فِی الرِّزق؛(1)

همسایگی نیکو (و خوش رفتاری با همسایه) موجب افزایش روزی است.