نظام واسطه در خلقت صفحه 9

انّ النبی (ص) دخل مکة یوم الفتح و علی رأسه المغفر. (1)

همانا پیامبر (ص) در روز فتح [مکه] داخل مکه شد در حالی که بر سرش کلاه‌خود بود.

یعنی با آنکه خداوند می‌فرماید: (فَاللهُ خَیْرٌ حافِظاً) و به یقین از پیامبرش محافظت می‌کند ولی رسول خدا (ص) برای دفع خطر، واسطه‌ای به نام کلاهخود را روی سر می‌گذارد.

اقسام سبب‌

نظام اسباب بر دو قسم است:

1. نظام اسباب مادی به اینکه شی‌ء مادی سبب شی‌ء مادی دیگر شود؛ خداوند متعال می‌فرماید:

(وَ اللهُ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیاحَ فَتُثِیرُ سَحاباً فَسُقْناهُ إِلی بَلَدٍ مَیِّتٍ) (فاطر: 9)

خداوند کسی است که بادها را فرستاد تا ابرهایی را به حرکت درآورند؛ سپس ما این ابرها را به سوی زمین مرده‌ای راندیم.

2. نظام اسباب معنوی که شیی‌ء معنوی سبب برای شی‌ء معنوی دیگر می‌شود؛

خداوند متعال می‌فرماید:

(وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ لا یَزِیدُ الظَّالِمِینَ إِلَّا خَساراً) (اسراء: 82)

و از قرآن، آنچه شفا ورحمت است برای مؤمنان، نازل می‌کنیم؛ وستمگران را جز خسران [و زیان] نمی‌افزاید.

در این آیه قرآن به عنوان شفا و رحمت برای مؤمنان معرفی شده که هر دو امری غیبی است.

انواع واسطه در اصطلاح قرآن‌

اشاره

قرآن کریم نظام واسطه و شفاعت را در دو مورد استعمال کرده است؛ یکی در نظام تکوین که به آن واسطه و شفاعت تکوینی می‌گویند و دیگری در نظام تشریع که آن را وسائط و شفاعت تشریعی می‌نامند.

1. واسطه و شفاعت تکوینی‌

اشاره

از جمله حقایقی که قرآن کریم به آن اشاره کرده اینکه تمام حوادث آسمانی و زمینی از زندگی و مرگ و روزی و ... همگی دارای اسباب و عللی است. و این مطلبی است که عقل نیز آن را اثبات کرده، به این معنا که نظام طبیعی قائم بر اساس سلسله‌ای از اسباب و مسببات می‌باشد، و این مطلب فطری نیز می‌باشد.