- دیباچه 1
- مقدمه مؤلف 3
- درآمد 7
- توسّل در لغت 12
- فصل اوّل: توسّل 12
- انواع توسّل 14
- اشاره 14
- اشاره 23
- اشکال اول: دستور پیامبر (ص) عام نیست 23
- پاسخ 24
- البانی و تجویز توسّل به پیامبر (ص) 26
- اشاره 28
- اشکال دوم: حقیقت توسل به دعای پیامبر (ص) برمیگردد نه به شخص او 28
- پاسخ 29
- اشکال سوم: توسل به معنای تبرک و دعاست 37
- اشاره 37
- پاسخ 38
- توسل از دیدگاه شوکانی 39
- اشاره 45
- توسل، مبحثی غیر اعتقادی 45
- اشاره 51
- سخن صالح فوزان 51
- پاسخ 52
- پاسخ 58
- سخن ابوبکر جزایری 58
- اشاره 58
- اشاره 59
- سخن صالح عثیمین 59
- پاسخ 60
- فصل دوم: زیارت 63
- اشاره 63
- کلام فقها در استحباب زیارت 63
- ١. دلیل قرآنی 72
- اشاره 72
- اشکال عثیمین و پاسخ آن 78
- ٢. دلایل روایی 85
- اشاره 85
- نکته 86
- حکایت 88
- ٣. اجماع 90
- مفهوم حدیث «لا تُشَدُّ الرّحال. . .» ، دلیل بر استحباب زیارت 93
- اشاره 93
- دلیل اول: لزوم همجنس بودن مستثنی با مستثنیمنه 96
- اشاره 96
- نکته 100
- دلیل دوم: مستثنیمنه بودن «مکان» در حدیث «لاتشد الرحال. . .» 102
- اشاره 102
- نکته 105
- دلیل سوم: عدم دلالت نهی در حدیث بر تحریم 105
- فصل سوم: بررسی احادیث توسل 114
- روایت اول: شعر ابوطالب در توسل به پیامبر (ص) 114
- روایت دوم: توسل عمر به عباس، عموی پیامبر (ص) 116
- روایت سوم: حدیث عثمانبنحنیف در توسل به پیامبر (ص) 120
- روایت چهارم: کلام پیامبر (ص) به هنگام دفن فاطمه بنت اسد 138
- روایت پنجم: روایت عرض اعمال بر پیامبر (ص) 148
- اشاره 164
- بحثی در جرح و تعدیل عطیه عوفی 175
- اشاره 175
- نظر ابنمعین 198
- نظر ابوبکر بزّار 206
- نظر ابن شاهین 206
- نظر ابوحاتم رازی 207
- نظر یحیی بن سعید قطان 207
- نظر ابن خزیمه 207
- نظر امام ابو عیسی ترمذی 209
- روایت هفتم: حدیث رجال الغیب 222
- روایت هشتم: ماجرای ابوایوب انصاری با مروان 228
- روایت نهم: دعای صبح و شام رسول خدا (ص) 232
- روایت دهم: توسل آدم (ع) به پیامبر (ص) 233
- فصل چهارم: احادیث توسل صحابه به رسول خدا (ص) 241
- روایت اول: راهکار عائشه برای خشکسالی مدینه 241
- اشاره 251
- روایت دوم: توسل برای رفع خشکسالی در زمان عمَر 251
- اشاره 255
- بحثی در توثیق مالک الدار 255
- شیوه اول 255
- شیوه دوم 256
- شیوه سوم 259
- شیوه چهارم 261
- فصل پنجم: بررسی احادیث زیارت 271
- اشاره 271
- حدیث اول: شفاعت برای زائر قبر پیامبر (ص) 271
- بحثی در توثیق موسی بن هلال 272
- بیان شرح حال عبدالله بن عمر عُمری 298
- حدیث دوم: عدم تفاوت زیارت پیامبر (ص) در زمان حیات و پس از مرگ 313
- حدیث سوم: پیامبر (ص) شفیع و شاهد زائر در قیامت 319
- حدیث چهارم: پاداش زائر قبر پیامبر (ص) در قیامت 322
- حدیث پنجم: عدم تفاوت حیات و ممات در زیارت 325
- حدیث ششم: پاداش زیارت 330
- حدیث هفتم: شنیدن صدای زائر از سوی پیامبر (ص) 332
- حدیث هشتم: پاسخ پیامبر (ص) به سلام زائر 338
- حدیث نهم: پاسخ پیامبر (ص) به سلام حضرت عیسی (ع) 339
- حدیث دهم: جواز بار سفر بستن برای مسجدالنبی 345
دیباچه
الحمدلله رب العالمین و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین.
زیارت مرقد رسول خدا (ص) و توسل به آن حضرت از دیرباز مورد توجه عموم مسلمانان بوده است. اما در قرن هفتم هجری ابن‌تیمیه حرانی که پیرو مذهب حنبلی بود، با نگاشتن کتاب «التوسل و الوسیله» با آن مخالفت نمود و بر حرمت بار سفر بستن برای زیارت، فتوا داد. فتاوا و اندیشه‌های وی توسط عالمان هم عصر وی مورد نقد قرار گرفت و پس از چندی به فراموشی سپرده شد.
در قرن دوازدهم بار دیگر این اندیشه‌ها مورد توجه محمد بن عبدالوهاب نجدی قرار گرفت. وی با کمک نظامی آل‌سعود بر سرزمین حجاز مسلط گردید و به ترویج اندیشه‌ها و فتاوای ابن‌تیمیه پرداخت و مسلمانان را به سبب توسل و زیارت مشرک دانست. این امر سبب گردید تا بار دیگر اندیشمندان به میدان آمده و به نقد و بررسی عقاید وهابیان بپردازند.
یکی از این اندیشمندان، محمودسعید ممدوح از دانشوران اهل سنت