توسل و رد شبهات صفحه 61

مرگ ایشان در برزخ و به هنگام محشور شدن در عرصه قیامت، امری ثابت شده است. دلایل توسل به ایشان در این مراحل زمانی مختلف در زیر می‌آید:

الف) پیش از وجود پیامبر (ص)

دلیل توسل به پیامبر (ص) پیش از وجود ایشان، روایتی است که حاکم نیشابوری نقل کرده و آن را صحیح دانسته است.

قاضی عیاض در کتاب «الشفا» (1) روایتی را نقل می‌کند که مالک آن را صحیح دانسته است. بنابر این روایت، وقتی حضرت آدم (ع) آن اشتباه را مرتکب شد، نزد خداوند به حضرت محمد (ص) متوسل شد. خداوند به او فرمود: «محمد را که هنوز نیافریده‌ام؛ چگونه او را می‌شناسی؟!» حضرت آدم گفت: «نام او را دیدم که در کنار نام تو نوشته شده است؛ به همین دلیل فهمیدم که او نزد تو محبوب‌ترین آفریده‌هاست». خداوند فرمود: « [درست گفتی] او محبوب‌ترین است. حال که به او متوسل شدی، تو را بخشیدم».

منصور عباسی از امام مالک پرسید: «رو به قبله بایستم و دعا کنم یا رو به پیامبر (ص)؟» مالک در پاسخ گفت: «چرا از پیامبر (ص) روی بگردانی؟ ایشان واسطه تو [برای روی آوردن] به سوی خداست و واسطه آدم نزد خداوند بوده است».

سخن امام مالک به حدیثی اشاره دارد که در بالا نقل شد. مفسران در تفسیر آیه وَکانُوا مِنْ قَبْلُ یَسْتَفْتِحُونَ عَلَی الَّذِینَ کَفَرُوا؛ «و از دیرباز [در