پایان نامه کارشناسی: ترجمه و شرح دعای فرج صفحه 27

1- شهرت فتوائیه از ظنون معتبر است که عبارت است از مشهور بودن فتوا در مسأله ای که وارد نشده در آن دلیل معتبری ولی قدما از فقها به آن مسأله اتفاق نظر دارند، جعفر سبحانی ، الموجز فی الفقه، چ14، قم، مؤسسه الامام صادق، 1404، ص160

مقصود از قاعده «تسامح» اعمال مسامحه نسبت به سند روایاتی است که بر حکم استحبابی دلالت دارند. بدین

بیان که چنان چه در سند روایاتی خللی وجود داشته باشد،آن روایات براساس ادله خاص از اعتبار ساقط نمی شود، حضرت امام خمینی در تبیین این قاعده می نویسد : در مواردی که به جهت ورود اخبار (ضعیف و غیر معتبر) منقول از پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) احتمال داده می شود برانجام عملی، ثواب مترتب، انجام عمل مذکور- به امید ثواب و به احتمال تکلیف- جایز و انجام آن ثواب دارد اگرچه  مطابق با واقع نباشد و پیامبر آن را نفرموده باشند. بنابراین انجام چنین عملی با قصد مذکور تشریع و بدعت محسوب نمی شود.»(1)

2-1- مدرک قاعده

روایات متعددی تحت عنوان «روایات من بلغ» بر مفاد قاعده تسامح دلالت دارد که در اینجا تنها به یکی از آنها اشاره می شود :

صحیح هشام بن سالم از امام صادق (علیه السلام) است که «من بَلَغَهُ عن النبی شی ءٌ من الثواب فعَمِلَه، کان اجرُ ذلک له، و إن کان رسولُ الله لم یَقُلْهُ»(2) چنان چه کسی عملی را به صرف اینکه شنیده پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) فرموده، انجام آن ثواب دارد انجام دهد، ثواب آن عمل به وی می رسد، اگرچه در واقع پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) آن را نفرموده باشند.

محقق کبیر شیخ محمد کاظم خراسانی در کتاب الکفایه الاصول در مورد قاعده تسامح می نویسد : « اخبار (من بلغ) کاملاً دلالت می کند بر اینکه هر عملی که خبر ضعیفی بگوید؛ آن عمل ثواب دارد، مستحب است و اخبار «من