شرح دعای کمیل صفحه 494

فَلَکَ الْحُجَّهُ عَلَیَّ فیٖ جَمِیعِ ذٰلِک وَلَا حُجَّهَ لِی فِیمَا جَرَیٰ عَلَیَّ فِیهِ قَضَاؤُکَ ،

اشاره

وَأَلْزَمَنِی حُکْمُکَ وَبَلَاؤُکَ

( معبود و سرور من ، برای تو نسبت به من در همۀ این امور ( جهت محکومیّت من

در دنیا و آخرت ) حجت و برهان قاطع داری ، و برای من در آنچه آزادی و اختیارم

که آن را به دست هوای نفس سپردم به من جریان داده است و حکم و آزمایشت مرا

به آن ملزم نموده است هیچ حجّت و برهانی ندارم

مراد از «حدود» احکام الهی شامل اوامر و نواهی است .

«تِلْکَ حُدُودُ اللّٰهِ فَلاٰ تَعْتَدُوهٰا وَ مَنْ یَتَعَدَّ حُدُودَ اللّٰهِ فَأُولٰئِکَ هُمُ الظّٰالِمُونَ » (1).

این ها حد و مرزهای خداست ؛ پس از آن ها تجاوز نکنید و کسانی که از حد و مرزهای خدا تجاوز کنند ، آنان بی تردید ستمکارند .

کلمۀ « بعض » همان گونه که برای یک نفر از جماعتی و یا مقدار مختصری از شیء زیاد استعمال می شود ، همچنین بر افراد و اجزای بسیار نیز اطلاق می گردد .

لذا در مقام اعتراف و تذلل در پیشگاه حضرت ذوالجلال بهتر است چنین عرض نمود که از بسیاری از حدود و مرزهای الهی گذشتم و بسیاری از اوامر و دستورات و تکالیف را جامۀ عمل نپوشاندم ؛ چرا که حتی در مواردی که انسان تصور می نماید که به تکلیف عمل نموده و حدود شرعی را رعایت کرده است اما در عین حال