شرح دعای کمیل صفحه 602

وَعَلَیٰ أَلْسُنٍ نَطَقَتْ بِتَوْحیٖدِکَ صٰادِقَهً ، وَبِشُکْرِکَ مٰادِحَهً

اشاره

و بر زبان هایی که صادقانه به توحیدت و به سپاس گزاریت مدح کنان گویا شده

زبان گویا به توحید و شکر

ممکن نیست که بنده با زبان خود از روی صداقت و درستی ، ندای توحید سر دهد و با تشکر و سپاس از درگاه ربوبی ، حضرتش را مدح نماید و باز در آتش قهر و غضب الهی دچار شود و تازیانه های عذاب بر او مسلط گردد ؛ چرا که موحدان شاکر ، بندگان حقیقی حضرت حقند و آتش بر آنان سرد خواهد بود ، همان گونه که بر ابراهیم یکتاپرست سرد و سلامت گشت و شراره های آن گزندی بر او وارد نساخت (1) .

در این فراز ، ممکن است به گوشه ای دیگر از نماز که عبادتی جامع است اشاره شده باشد که نمازگزار با نیت قلبی خود که نماز را به قصد تقرّب به ذات اقدس حضرت حق بجا می آورد و با زبان خود ، ندای درون خود را - که نفی شریک برای خدای هستی است - سر می دهد و تکبیر می گوید و در اذان و اقامه ، شهادت بر نفی هر معبودی جز اللّٰه می دهد و عرضه می دارد :« اللّٰه اکبر أشهد ان لا إله إلّااللّٰه » و باز نماز خود را با همین ذکر عظیمی که بیان گر عظمت و بزرگی حضرت حق است ، شروع می کند :« اللّٰه اکبر » و با تکرار این ذکر شریف در حالات مختلف نماز از هر شرک و شریکی برای وجود مقدسش تبرّی و بیزاری می جوید که نتیجۀ آن ، برائت