شرح دعای کمیل صفحه 628

می چشانیم ، باشد که [ از فسق و فجور ] برگردند .

« عذاب ادنی » شامل مطالب و معانی مختلفی می شود از جمله مصائب ، دردها ، رنج ها ، قحطی ، خشک سالی و . . .

و اما « عذاب اکبر » به معنای عذاب روز قیامت است که از هر مجازاتی بزرگ تر و خطرناک تر است .

گرچه عذاب دنیوی کوچک و نزدیک است ، اما در آیۀ شریفه فقط از وصف « نزدیک بودن » استفاده شده است ، و اگر چه عذاب آخرت بزرگ و دور است ، اما فقط از وصف « بزرگ بودن » آن استفاده شده است ؛ چرا که مناسب با حقیقت عذاب باشد که چون از طرف قادر متعال ، گناه کار عذاب می شود و عمل زشت و فاسد او موجب خشم پروردگار بلند مرتبه شده است ، پس نمی توان آن را کوچک شمرد ، و چون عذاب آخرت بسیار سنگین و دردناک است ، دور بودن آن به چشم نمی آید .

عذاب استدراج و استیصال

اشاره

در آیات قرآن کریم دو نوع عذاب دیگر برای گناه کاران در دنیا بیان شده است :

الف - عذاب استدراج

در مجازات استدراجی که در آیاتی از قرآن کریم و روایاتی از معصومین علیهم السلام بر آن اشاره شده است ، خداوند گناه کاران وطغیان گران جسور و زورمند را طبق یک سنت ، فوراً گرفتار مجازات نمی کند ، بلکه درهای نعمت را به روی آنان می گشاید ،