شرح دعای کمیل صفحه 823

می پردازد .

توجه به شاهدان الهی مطلبی است که روی آوری انسان به عذرخواهی را تعجیل می کند ، و جلوی بازگشت او به سوی گناه را می گیرد .

سرزدن بدی ها از انسان ، همیشگی بوده است و انکار آن ممکن نیست - مگر آنان که به لطف الهی از پلیدی معصیت به دور باشند - ولی آن زمان که باطن خلق آشکار می شود و اسرار آدمیان برملا می گردد ، همین انسان که از هر کس دیگر به کردۀ خویش آگاه تر است و باطن خود را می داند ، زبان به انکار می گشاید و گناهان خود را در مقابل پروردگار ، منکر می شود ؛ غافل از این که زندگی او در جهان هستی و تمامی رفتار و کردارش در منظر شاهدانِ بسیاری صورت گرفته است که در روز رستاخیر به شهادت می پردازند .

امیرالمؤمنین علی علیه السلام در بارۀ شهادت شاهدان الهی می فرماید :

« اعْلَمُوا عِبَادَ اللّٰهِ أَنَّ عَلَیْکُمْ رَصَداً مِنْ أَنْفُسِکُمْ وَعُیُوناً مِنْ جَوَارِحِکُمْ وَحُفَّاظَ