شرح دعای کمیل صفحه 875

یَا سَیِّدِی یَا مَنْ عَلَیْهِ مُعَوَّلِی ، یَا مَنْ إِلَیْهِ شَکَوْتُ أَحْوَالِی

اشاره

ای سرور من ، ای آن که تکیه ام بر اوست ، ای آن که شِکوِه

و شکایت حالم به سوی اوست

اعتماد و توکّل به خداوند

خداوند عالم ، تنها تکیه گاه امنی است که عبد می تواند به آن اعتماد کند و در تمام شؤون زندگی و شدت ها و سختی ها به حضرتش توکل نماید .

توکّل به معنای جدا شدن از کار و کوشش و انجام همۀ کارها بدون توجه به نظام عالی خلقت نیست . حکم عقل و شرع بر این است که این جهان جای تلاش است :

« وَ أَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسٰانِ إِلاّٰ مٰا سَعیٰ وَ أَنَّ سَعْیَهُ سَوْفَ یُریٰ » (1).

و این که برای انسان جز آنچه تلاش کرده [ هیچ نصیب و بهره ای ] نیست ، * و این که تلاش او به زودی دیده خواهد شد .

حقیقت توکّل این است که انسان به زنجیر اسارتِ کفر و شرک دچار نشود و پای از جادۀ حق بیرون ننهد و از حلال به حرام و شبهه گرفتار نیاید و از ورع و پاک دامنی و یقین و اخلاص عاری نگردد .

خداوند به پیامبر خود دستور می دهد که بر حضرتش اعتماد و توکل نماید :

« فَإِذٰا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَی اللّٰهِ إِنَّ اللّٰهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ » (2).