شرحی بر دعای ندبه صفحه 72

شـرح ! قـرآن کـریم دارای تنزیل و تاویل است یعنی دارای ظاهر و باطنی است . در تفسیر صافی ( 231 ) از امام محمد باقر علیه السلام روایت شده که فرمود ! ظاهر قـرآن کـسـانـی هـسـتـنـد کـه قـرآن دربـاره آنـان نـازل شـده ، و بـاطـنـش کـسانی هستن که اعـمـال آنـهـا اعـمـال هـمـان مـردمـان اولی اسـت ( کـه آیـه قـرآن در شـان آنـان نازل شده و آیه شامل حال این گروه هم می شود ) .

و در روایـت دیـگـر فـرمـود ! ظـاهـر آن تـنـزیـل و بـاطـنـش تاویل است .

قـال رسـول الله صـلی الله عـلیـه و آیـه ! ان مـنـکـم مـن یـقـاتـل عـلی تـاویـل القـرآن کـمـا قـاتـلت عـلی التـنـزیـل فـسـل مـن هـو ؟ قـال ! خاصف النعل ( 232 ) رسول خدا فرمود از میان شما کسی است که بـر تـاویـل قـرآن جـنـگ مـی کـنـد هـمـمـچـنـانـکـه مـن بـر اسـاس تـنـزیـل آن جـنـگ مـی کـنـم . سـوال شـدک ه او کـیـسـت ؟ فـرمـود هـمـان کـس کـه مشغول انجام پینه کفش است . چون نظر کردن دیدند علی علی السلام است .

در مـجـلد 8 طـبـع کـمـپـانـی ص 455 ( 233 ) از ابـوذر غـفـاری نـقـل شده که گوید ! من با پیغمبر در بقیع غرقد ( 234 ) بودیم که به من فرمود ! ابـاذر قـسـم بـه آنـکـه جـانـم بـه دسـت اوسـت در مـیـان شـمـا کـسـی اسـتـکـه بـرای تـاویـل قـرآن مـی جـنگد همچنانکه من برای تنزیل آن می جنگم ، در صورتی که آن گروه ( مـخـالف ) کـلمه توحید را بر زبان جاری می کنند و بدان هم شهادت می دهند ولی با این حال بیشترشان ایمان ندارند و مشرکند ، و کشتن این گروه بر مردم گران آید تا آنجا که به ولی خدا افترا زنند و از عملش ناراضی و رنجیده خاطر باشند .

در کتب کافی در تفسیر این آیه مبارکه و ان طائفتان من المومنین افتتلوا فاصلحو بینهما فـان بـغـت احـدیـهما علی الاخری فقاتلو التی تبغی حتی تفیی الی امرالله ـ حجرات آیـه 9 ـ ( و اگـر دو طـایـفه از مومنان به جان هم افتادند و با یکدیگر به جنگ پرداختند ، پـس بین آندو گروه را اصلاح کنید پس اگر یکی از آن دو بر دیگری ستم می کند با آن گـروهـی کـه سـتم می کند به جنگ پردازید ( تا به حکم اجبار تسلیم ) و به فرمان خدا گـردن نـهـد از حـضـرت صـادق عـلیـه السـلام روایـت شـده کـه رسـول خـدا صـلی الله عـلیـه و آله فـرمـود ! مـیـان شـمـا کـسـی اسـت کـه بـر تـاویـل قـرآن مـی چـنـگـد هـمـانـطـوری کـه مـن دربـاره تنزیل آن می جنگم .

در تفسیر صافی ذیل این آیه مبارکه و ان طائفتان از کتاب کافی از حضرت صادق عـلیـه السـلام نـقـل مـی کـند که تاویل این آیه در جنگ بصره ظاهر شد . و آنان کسانی می بودند که نسبت به امیر مؤ منان علیه السلام ظلم نمودند . و از این نظر جنگ با آنها لازم و واجب بود تا آنکه برگردند و فرمان خدا را گردن نهند . و اگر برنگشتند واز این ظلم و سـتـم دسـت برنداشتن به موجب آیه شریفه بر امیر مومنان لازم و واجب بودکه دست از جنگ با آنها برندارد تا آنها از تصمیم خود منصرف شوند وامرخدا را گردن نهند .

چـون آنـهـا در مـدیـنـه بـه اخـتـیـرا خـود بـیـعـت نـمـودنـد ، و از روی مـیـل واخـتـیـار پیروی او را پذیرفتند و به فرمان او گردن نهادند ، پس آنها گروه ظالم ( وفـئُ بـاغـیـه ) هـسـتند همچنانکه خداوند متعال در این آیه بدان اشاره می کند . پس بر امیر مومنان علیه السلام لازم بود که چون بر آنها ظفر یافت در میانشان به عدالت و انصاف رفـتـارکـنـد هـمـچـنـانـکـه پـیـغـمبر خدا نسبت به اهل مکه رفتار نمود و برآنها منت نهاد و از تقصیرشان درگذشت . عینا عمل رسول خدا صلی الله علیه و آله را تکرار کرد .

آری رفـتـارامـیـرم ومـنـا عـلیـه السـلام بـا اصـحـاب جـمـل در بـصـره هـمـانـنـد رفـتـار رسول خدا با مردم و مشرکین قریش در فتح مکه بود که پـیـغـمـبـر فـرمـود هـر کس سلاح جنگ را ا زخود دور نماید یعنیاسلحه را زمین گذارد ( وخلع سـلاح شود ) ، و نیز هر کس به خانه خدا پناهنده شود و در مسجد الحرام باشد درامان است . و امـیـرمـومـنـان پس از فتح بصره دستو رداد هر کس خلع سلا ح شود و یا به خانه رود و بـیـرون نـیـایـد در امـان اسـت و فـرمود هر کس فرار کند به دنبالش نروید و مجروحی از آنانرا هم نکشید ، و زن و فرزندانشان را هم اسیر نکنید .

و لا تاخذه فی الله لومة لائم

تـرجـمـه !