اماکن زیارتی و سیاحتی سوریه صفحه 123

حضرت فرموده اند: در دمشق کوهی است که در پایین آن ابی ابراهیم متولد شده است «(1)».

گویند خداوند بر کوه قاسیون وحی کرد که سایه و برکت خود را بر بیت المقدس گسترده بدار. در این کوه چهل پیامبر یا- چهل تن از اولیاء خدا به غاری پناه برده و در آن جا وفات یافته اند که امروزه به «الاربعین» معروف است.

کوه قاسیون از سمت مغرب به سلسله جبال لبنان و از شمال و شرق به سلسله جبال قلمون و منطقه حمص متصل است. شهر دمشق- از سمت شمال- در دامنه آن قرار گرفته و در حقیقت، این کوه در جنوب آن واقع شده است. اکنون قاسیون- به علت گسترش شهر- جزو دمشق است و هیچ فاصله ای بین شهر و کوه نیست.صالحیه یعنی محله ای که در دامنه کوه قاسیون قرار گرفته بسیار بزرگ و شاید باندازه نیمی از دمشق قدیم است که اکثر خانه های آن در دامنه کوه واقع شده و گاهی تا نزدیکی قله آن نیز می رسد. اشتهار این منطقه بهصالحیه، از قرن ششم هجری و به خاطر سکونت «خاندان بنی قدامه» در آن بوده است.

الف- آثار تاریخی قاسیون (صالحیه)

1. مغاره الدّم:

در کوه قاسیون، در محله الاربعین، غاری است که گویند حضرت هابیل در آن جا توسط برادرش قابیل کشته شد «(2)». هنگامی که حضرت هابیل علیه السلام در مکان جامع اموی و برصخره ای به نامصخره قربان، گوسفندی را برای قربانی به درگاه خداوند تقدیم داشت، آتشی فرود آمد و آن را برگرفت، بدین معنا که قربانی او پذیرفته شد؛ در این هنگام، قابیل نیز شاخه هایی از گندم را بر این صخره قرار داد ولی مورد قبول خداوند قرار نگرفت و همانند هابیل، آتشی، قربانی او را شعله ور نساخت لذا او کینه برادر را به دل گرفت.

1- ابن حورانی، همان کتاب،ص 96

2- مسعودی، مروح الذهب حاشیه، ج 2،ص 112؛ ابن حورانی، همان کتاب،ص 118؛ زین العابدین شیروانی، ریاض السیاحه، ج 2،ص 421

ص :145

وی به دنبال هابیل علیه السلام در دامنه کوه قاسیون روان شد و کینه و حسد، در او همچنان شعله ور و به دنبال راهی برای از بین بردن برادر بود. در این حال شیطان بر او ظاهر شد و وی را به این امر تعلیم داد. قابیل نیز در نزدیکی قله کوه، در یک فرصت مناسب با سنگی بر سر برادر زد و او را بقتل رسانید «(1)». خون هابیل برصخره و سنگی در آن جا ریخت، سپس نعش برادر را برداشت و همواره سرگردان بود تا اینکه چند فرسخ آن طرف تر به وسیله آموزشی که از دفن یک کلاغ دیده بود او را مدفون ساخت. اکنون قبر هابیل در آن مکان معروف است که شرح آن در جای خود خواهد آمد «(2)». مکانی که خون هابیل در آن ریخته شد به «مغاره الدم» معروف شده است. گویند دعا در آن جا مستجاب است.

از حضرت علی علیه السلام نقل شده: «در دمشق کوهی است که به آن قاسیون گویند، در آن، فرزند آدم برادرش را کشته و خداوند عیسی و مادرش مریم را از خطر یهود پناه داده است؛ پس اگر به آن مکان رفتید از دعا در آن غافل نشوید» «(3)». گفته می شود بعضی در این غار به استسقاء می نشسته و دعایشان مستجاب می شده است و اگر مردم دعایی داشتند به این مکان می رفتند. همچنین گویند یحیی بن زکریا و مادرش چهل روز در این غار اعتکاف کرده اند «(4)».

مکان مغاره الدم کمی پایین تر از غار معروف اصحاب کهف و کنار مغارهالجوع است. امروزه این محل به «الاربعین» یا «جوعیه» معروف و نزد مردم دمشق شهرت دارد.

از آخر محله اربعین تا مغاره الدم حدود بیست دقیقه در دامنه کوه راه است که به وسیله پلکانهایی که از سنگ و سیمان ساخته شدهصعود بر آن آسان گشته است. در این مکان قبه و مسجد کوچکی با گنبدی از گچ و سیمان و به رنگ سبز ساخته شده که مغاره الدم و مغاره الجوع هر دو در این مسجد قرار دارند و تنها در بعضی از روزهای هفته از جمله

1- مسعودی، همان جا؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج 4،ص 296

2- نک:ص 157 از کتاب حاضر.

3- ابن حورانی، همان کتاب،ص 118

4- پیشین، همان جا، ابن حورانی گوید: حضرت عیسی بن مریم و حواریون نیز در این غار نماز گزارده اند. ابن بطوطه نیز گوید: حضرت ابراهیم، موسی، عیسی، ایوب و لوط علیهم السلام در آن نماز گزارده اند.