- مقدمه 1
- مقدمه چاپ جدید 5
- فصل اول: آشنایی با موقعیت جغرافیایی، تاریخی و مذهبی سوریه 6
- اشاره 6
- اشاره 7
- 1- موقعیّت جغرافیایی و طبیعی سوریه 7
- وجه تسمیّه شام و سوریه 8
- 2- موقعیت تاریخی و سیاسی شام و سوریه 10
- الف) قبل از اسلام 10
- ب) پس از اسلام 11
- ج) دوران معاصر 14
- 3- مذاهب و گروه های مذهبی در سوریه 17
- فصل دوم: آثار سیاحتی زیارتی دمشق 23
- اشاره 23
- 1- دمشق در گذر تاریخ 24
- اشاره 30
- 2- مرقد و مزار عقیله بنی هاشم زینب کبری علیها السلام 30
- نظریه مورخان و پژوهشگران در مورد محل دفن زینب کبری علیها السلام 34
- 3- مقام و مقبره حضرت رقیّه علیها السلام 39
- اشاره 42
- 4- مسجد اموی دمشق در بستر تاریخ 42
- 1/ 1. قبّه المال 46
- 2/ 1. قبّه الغواره 46
- اشاره 46
- 1- قبّه ها و گنبد 46
- 3/ 1. قبّه الساعات 47
- 4/ 1. قبّه النسر یا عقاب 47
- 2- درهای مسجد اموی 48
- 3- مأذنه های جامع اموی 49
- 1/ 4. قبر و مقام هود علیه السلام 50
- 4- آثار و مقام انبیا در جامع اموی 50
- 2/ 4. مقام حضرت خضر علیه السلام 50
- 3/ 4. مکان نزول عیسی علیه السلام 51
- 4/ 4. مقام و محل دفن سر یحیی علیه السلام 51
- اشاره 52
- 5- شبستان جامع اموی 52
- 1/ 5. محراب های چهار گانه 53
- 3/ 5. منبر مسجد 54
- 5/ 5. محل غسل تعمید مسیحیان 54
- 2/ 5. مصحف عثمانی 54
- 4/ 5. جایگاه اسیران کربلا 54
- 6- مقام رأس الحسین علیه السلام 55
- 7- محراب و مقام حضرت زین العابدین علیه السلام 57
- 8- مَشاهد خلفای راشدین 57
- آتش سوزی های جامع اموی و بازسازی های آن 58
- سیر تاریخی توسعه و بازسازی جامع اموی 60
- اشاره 62
- 5- سایر مساجد تاریخی و مشهور دمشق 62
- 1. مسجد السّادات 62
- 2. جامع بابُ المُصَلّی 62
- 3. مسجد الاقصاب: القصب 63
- 4. مسجد ابیّ بن کعب انصاری 63
- 8. جامع جرّاح 64
- 7. جامع هشام 64
- 5. جامع قیمریه 64
- 6. جامع ابی دردا 64
- 11. جامع نقشبندیه 65
- 10. جامع سیباهیه 65
- 9. جامع درویشیه 65
- 13. جامع سنانیه 66
- 12. جامع احمدیه 66
- اشاره 67
- 6- مدارس و دار القرآن های تاریخی دمشق 67
- 2. مدرسه عادلیه کبری 68
- الف) مدارس 68
- 1. مدرسه نوریه کبری 68
- 3. مدرسه ظاهریه کبری 69
- 5. مدرسه سمیساطیه 70
- 4. مدرسه عزیزیه 70
- 6. مدرسه جوزیه 71
- 7. مدرسه جُقْمُقیه 71
- 2. دارالقرآن صابونیه 72
- 8. مدرسه شامیه 72
- 1. دارالقرآن الرشائیه 72
- ب) دار القرآن ها 72
- 3. دارالقرآن افریدونیه 73
- 4. دارالقرآن تنکزیه 73
- 5. دارالقرآن الاسعریّه 73
- 6. دارالقرآن تفتازانیه 73
- 7- قبرستان باب الصغیر 74
- الف) قبور فرزندان گرامی ائمه اطهار علیهم السلام 74
- 1. قبر سکینه دختر امام حسین علیه السلام 74
- اشاره 74
- 2. قبر امّ کلثوم، دختر امام علی علیه السلام 75
- 3. قبر منسوب به فاطمه صغری دختر امام حسین علیه السلام 76
- 4. قبر عبداللَّه بن جعفر الصادق علیه السلام 78
- 5. قبر عبداللَّه بن سجاد علیه السلام 78
- ب) مدفن سرهای شهدای کربلا در باب الصغیر 79
- 1. قبر منسوب به بلال حبشی 81
- ج) مقابر صحابه پیامبر خدا صلی الله علیه و آله 81
- 2. قبر منسوب به عبداللَّه بن جعفر بن ابوطالب علیها السلام 82
- 3. قبر منسوب به عبداللَّه بن ام مکتوم 83
- 6. قبر منسوب به ابان بن عثمان 84
- 5. واثله بن اسقع 84
- 4. قبر اوس بن اوس 84
- 9. سهل بن ربیع انصاری 85
- 7. فضاله بن عبید 85
- 8. ابو دردا و امّ دردا 85
- 2. اسماء بنت عُمیس «4» 86
- د) مقابر زنان بنی هاشم و منسوبان به خاندان رسالت 86
- 1. قبر فضه، خادمه بزرگوار فاطمه علیها السلام 86
- ه) قبور علما و دانشمندان و زهاد معروف دمشق 87
- 4. حمیده دختر مسلم بن عقیل 87
- 1. شمس الدین الذّهبی (ف. 748 ق.) 87
- اشاره 87
- 5 و 6. قبور منسوب به امّ سلمه و امّ حبیبه، همسران پیامبر خدا صلی الله علیه و آله 87
- 3. میمونه دختر امام حسن علیه السلام 87
- 2. ابن هشام نحوی 88
- 3. ابن رجب حنبلی 88
- 4. ابن قیم جوزی (691- 751 ق.) 88
- 5. ابن عساکر (ف. 571 ق.) 88
- 6. ابن حورانی دمشقی (ف. 551 ق.) 88
- و) قبور سایر بزرگان تابعین و بازماندگان ائمه اطهار علیهم السلام 89
- 8. ابن مالک نحوی (م 686 ق) 89
- 7. بهلول (م. 151 ق.) 89
- اشاره 92
- 8- سایر قبرستان های معروف دمشق 92
- الف) قبرستان صوفیه و قبور عارفان دمشق 92
- 3. ابو عمرو بن صلاح (م 634 ق.) 92
- 2. احمد بن بدرالدّین (م 934 ق.) 92
- 1. ابراهیم قونوی (652- 732 ق.) 92
- 4. ابن المحدث (642- 695 ق.) 93
- 8. ابن کثیر دمشقی (م 774 ق.) 93
- 5. عبدالرحمان بن نوح (م 654 ق.) 93
- 6. قطب الدین نیشابوری (م 578 ق.) 93
- 7. فخر بن عساکر (م 620 ق.) 93
- 9. ابن تیمیه 94
- 2. ضرار بن ازور اسدی 95
- 1. شرحبیل بن حسنه 95
- اشاره 95
- ب) قبرستان باب توما و باب شرقی 95
- 3. معاذ بن جبل 95
- ج) قبور سلاطین مشهور دمشق 96
- 1. معاویه بن ابی سفیان 96
- 4. شیخ ارسلان دمشقی (ف. 540 ق.) 96
- 2. معاویه بن یزید بن معاویه (معاویه ثانی) 97
- 3. ولید بن عبدالملک بن مروان 98
- 4. صلاح الدین ایوبی (م 589 ق.) 99
- 5. ملک عادل ایّوبی (534- 616 ق.) 99
- 6. نورالدّین محمود زنگی شهید (511- 560 ق) 100
- 8. ملک اشرف موسی (ت. 576 ق.) 101
- 7. ملک ظاهر بَیْبَرْس (ف. م. 676 ق.) 101
- 9. سیف الدین جقمق (م. 824 ق.) 101
- 13. اسدالدین محمد شیره کوه 102
- 12. تورانشاه بن ایّوب (م. 576 ق.) 102
- 10. درویش پاشا 102
- 11. شاهنشاه بن ایّوب (م. 534 ق.) 102
- 9- سایر آثار تاریخی دمشق 103
- اشاره 103
- الف) ابواب تاریخی دمشق 103
- 1. باب توما: 104
- 2. باب شرقی: 104
- 5. باب السلام: 105
- 3. باب الفرادیس: 105
- 4. باب الصغیر: 105
- 10. باب الجابیه: 106
- 6. باب الفرج: 106
- 9. باب الحدید: 106
- 7. باب کیسان: 106
- 8. باب الجناز: 106
- اشاره 107
- ب) بازارهای تاریخی و مشهور دمشق 107
- 1. بازار حمیدیه 108
- 2. بازار مدحت پاشا 109
- 3. بازار درویشیه 109
- 1. قصر العظم: قصر اسعد پاشا 110
- اشاره 110
- 4. سوق العماره: بازار نطافین 110
- ج) قصرهای تاریخی 110
- 2. قصر الأبلق 111
- 1. تکیه سلیمانیه 111
- د)- تکایا 111
- 4. تکیه مولویه 112
- 3. تکیه شمس احمد پاشا 112
- 2. تکیه سلیمیه 112
- ه) قلعه تاریخی، نظامی دمشق 112
- اشاره 114
- و) حمام های تاریخی 114
- 1. حمام نورالدین شهید 115
- 2. حمام ظاهریه 115
- اشاره 115
- ز) بیمارستان های تاریخی دمشق 115
- 1. بیمارستان ولید بن عبدالملک 116
- 2. بیمارستان نوریه 116
- 4. بیمارستان عسکری (نظامی) 117
- 6. مدرسه الدینسریه 117
- 5. مدرسه پزشکی دخواریه 117
- 3. بیمارستان قیمری 117
- 7. مدرسه اللبودیه 118
- ح) آثار تاریخی مسیحیان 118
- ط) معبد ژوپیتر 119
- اشاره 122
- فصل سوم: کوه قاسیون و منطقه صالحیه 122
- قاسیون در گذر تاریخ 122
- الف- آثار تاریخی قاسیون (صالحیه) 123
- 1. مغاره الدّم: 123
- 3. غار منسوب به اصحاب کهف 124
- 2. مغاره الجوع: الاربعین 124
- ب- آثار اسلامی قاسیون (صالحیه) 125
- 1. جامع و مقبره محیی الدین ابن عربی (560- 638) 125
- 2. تکیه سلیمیه 127
- 3. بیمارستان قیمریه 128
- 4. مقام سیف الدین قیمری 128
- 5- مدرسه العمریه 129
- 7- جامع حنابله 129
- 2- دار الحدیث القلانسیه 129
- 6- مدرسه ماردینیه 129
- 1- دار الحدیث الاشرفیه البرانیه 129
- ج- مدارس و مساجد صالحیه 129
- 3- دار الحدیث الناصریه 129
- 4- مدرسه شرکسیه 129
- 8- جامع شیخ عبدالغنی نابلسی 129
- الف- آثار و مقابر انبیاء در حومه دمشق 132
- اشاره 132
- 1. قبر حضرت هابیل علیه السلام 132
- فصل چهارم: آثار اطراف دمشق 132
- 3. محل سکونت حضرت مریم و عیسی علیه السلام در رُبْوَه 133
- 2. قبر منسوب به حضرت موسی علیه السلام در قریه نَیْرَب 133
- 4. مکان تولّد یا حضور ابراهیم علیه السلام در بَرْزَه 133
- 1. مَرج عَذراء: مرقدحُجر بن عُدَی و یارانش 134
- ب- آثار و مقابر صحابه و تابعین در حومه دمشق 134
- 2. المِزَّه و قبور صحابه 137
- 3. داریّا و آثار آن 139
- 4. قریه المَنیحَه: قبر سعد بن عُباده خزرجی 140
- 5. قریه بیت أرانِس: قبر کناز صحابی 141
- 6. قریه دیر مُرّان: قبر تمیم الداری انصاری 141
- 8. شهرک صیدنایا: دیر صیدنایا 141
- 7. قریه البجدلیه: مقام بایزید بسطامی 141
- ج- قنیطره و جولان 142
- فصل پنجم: استان حلب 145
- موقعیت جغرافیایی و تاریخی حلب 145
- اشاره 145
- الف- اماکن زیارتی و مذهبی حلب 146
- 1. مشهد الحسین علیه السلام: مسجد النقّطه 146
- 2. مشهد المحسن بن الحسین علیه السلام 147
- 3. مقبره ابن شهرآشوب، و قبور علمای بنی زهره 148
- 4. مقبره شهید شیخ شهاب الدّین سهروردی 149
- 5. آرامگاه حضرت زکریای نبی علیه السلام 150
- 6. قبر معروف بن جمر از نوادگان امام صادق علیه السلام 150
- قلعه تاریخی و نظامی حلب 151
- ب- اماکن سیاحتی و تاریخی حلب 151
- ج- مساجد تاریخی حلب 154
- 1. مسجد اموی یا جامع الکبیر 154
- 2. جامع توته 155
- 3. سایر مساجد حلب 156
- د- بیمارستان ها و حمام های تاریخی حلب 156
- ه- مدارس و کتابخانه های حلب 157
- و- آثار تاریخی اطراف حلب 158
- فصل ششم: استان رقه: منطقه صفین 163
- اشاره 163
- 1- باب علی علیه السلام و دیوار قدیمی رقه 165
- 2- مزار و مقبره عمار بن یاسر 166
- 3- مرقد و مزار اویس قرنی 167
- 4- مزار و مرقد منسوب به ابیّ بن کعب 168
- 5- آثار تاریخی اطراف رقه و صفین 168
- 1. شهر رُصافه 168
- 2. شهرک عین دیوار 169
- 3. قلعه جَعْبَر 169
- فصل هفتم: استان حَماه 171
- اشاره 171
- الف- مساجد تاریخی حماه 172
- ب- قلعه های حَماه 172
- ج- قصرهای حماه 174
- د- سایر آثار تاریخی حماه 175
- ه. شهر باستانی افامِیَه: فامیه 175
- 3. بیمارستان نوریه 175
- 1. دیر الصلیب 175
- 2. آسیاب های آبی 175
- اشاره 177
- فصل هشتم: استان حمص 177
- الف: جامع و مقبره خالد بن ولید 179
- د: سایر صحابه مدفون در حمص 180
- ج: جامع و مقبره عمر بن عبدالعزیز 180
- ب: جامع و قبور فرزندان جعفر طیّار 180
- الف- قلاع طرطوس 182
- اشاره 182
- 1- استان طَرطوس 182
- اشاره 182
- فصل نهم: استان های ساحلی 182
- 3- موزه طرطوس: 184
- ب- سایر آثار طرطوس 184
- 1- ارادوس: 184
- 2- تل الکزل: 184
- الف: قلعه صلاح الدین 185
- اشاره 185
- 2- استان لاذِقّیَه 185
- ب: سایر قلاع لاذقیه 186
- اشاره 187
- فصل دهم: استان تدمر: پالمیرا 187
- تدمر و آثار تاریخی آن 187
- اشاره 187
- معبد بل 188
- قوس النصر: باب النصر 188
- معبد نبو 189
- حمام های تدمر 189
- فصل یازدهم: استان سویدا 192
- اشاره 192
- اشاره 193
- الف- بُصری و آثار اسلامی و تاریخی آن 193
- 1. دروازه اصلی و تاریخی شهر 194
- 2. قلعه و تئاتر بُصری 194
- 3. بازار، حمام ها و معابد بُصری 195
- 4. جامع عُمَری 196
- 5. دیر و کلیسای بُحیرای راهب 196
- 6. جامع مبرک یا ناقه 197
- ب- شهر تاریخی سویدا 197
- ج- شهباء: فیلیوبولیس و آثار تاریخی آن 198
- د- شهرک صَلْخَد یا صَرْخَد 198
- فهرست منابع 199
- الف. منابع عربی 199
- اشاره 199
- ب. منابع فارسی 207
- فهرست اعلام 208
- اشاره 208
- 1- فهرست اشخاص 208
- ج. منابع انگلیسی. 208
- 1- فهرست اماکن 228
3. شیعه امامیه یا اثنی عشریه
جمعیت ایشان بیش از هفتصد هزار نفر است. آنان در غرب «باب توما» در دمشق و در قریه داریا زندگی می کنند واکنون نیز قریه راویه و اطراف مرقد مطهّر حضرت زینب علیها السلام محل سکونت بیشتر آنان گردیده است. در گذشته مرحوم «محسن الأمین»صاحب دائره المعارف الاسلامیه الشیعیه و «سید علی مکی» منشأ تلاش هایی برای انسجام اعتقادی و فکری شیعه شده اند.