- مجموعه مقالات هماندیشی 1 1
- 1. مفهوم زیارت 4
- بخش یک: کلیات 4
- اشاره 4
- مقدّمه 5
- چکیده 5
- معنای زیارت 7
- زیارت در آیات قرآن 8
- زیارت در روایات اهل بیت 18
- زیارت در فقه 24
- زیارت با معرفت 28
- ضرورت و اهمیت زیارت 35
- زیارت، زندهترین راه ارتباط 42
- ارکان زیارت 47
- اهداف زیارت 53
- چهار برنامه و یک هدف 54
- سه هدف در زیارت 56
- نتیجه 58
- خلاصه 59
- فهرست منابع 62
- معنای واژگانی 63
- اشاره 63
- چکیده 63
- اشاره 65
- یادسپاری 65
- معانی گرتهبرداری شده 67
- اشاره 67
- اشاره 67
- اشاره 68
- مفهوم اصطلاحی 70
- زیارت در ادیان 72
- اشاره 72
- اشاره 75
- زیارت، واقعیت اصیل 76
- عمل حسی 77
- عبادت 77
- آداب 79
- حالات 81
- یادسپاری 83
- نگاه اول 84
- اشاره 84
- زمان 84
- ابن الوقت/ ابوالوقت 87
- موضوع 88
- 1. شیء 88
- اشاره 88
- 2. مکان 88
- نگاه دوم 88
- یادسپاری 89
- شخص 92
- دلیل بر کارکرد نفوس قدسیه در نظام هستی 94
- یادسپاری 95
- زیارت فُجّار (جانهای منفی) 95
- یادسپاری 96
- زبان 96
- زبان عرفی 97
- زبان دینی 98
- یادسپاری 99
- زبان زیارت 99
- هدف 100
- اشاره 104
- حرفهای آخر 104
- 1. خاستگاه زیارت 104
- 2. فلسفه زیارت 105
- زیارتِ متعارف در تشیّع 106
- نتیجه پژوهش 107
- فهرست منابع 108
- چکیده 111
- 3. صفای زیارت 111
- معنای زیارت 111
- اشاره 111
- متون زیارتی 113
- زیارت در قرآن 114
- در سیره و سخن حضرت محمّد صلی الله علیه و آله 117
- در سیره و سخن معصومین علیهم السلام 119
- روش دانشمندان شیعه 119
- حکمت زیارت 121
- نقش تربیتی زیارت 122
- بصیرت زایر 126
- اذن دخول 127
- آداب زیارت 129
- اشاره 131
- آفات زیارت 131
- 1. محرومیت از معرفت و جهالت باطنی 132
- 2. غفلت از ارزیابی خود 132
- 3. انجماد روحی و تصلّب فکری 133
- 4. عدم مراعات ادب حضور 134
- 5. فراموش کردن میثاق با امام 135
- 6. روی آوردن به امور خرافی 135
- فهرست منابع 139
- 4. پیشینه زیارت در آموزههای دینی ایرانیان 141
- چکیده 141
- اشاره 141
- فلسفه زیارت 142
- تعریف زیارت 142
- بررسی رسم زیارت در ایران قبل از اسلام 144
- زیارت در آیین یهود 149
- زیارت در آیین مسیحیت 152
- زیارت در آرا و افکار مانی 154
- زیارت در آرا و افکار مزدک 155
- زیارت در آرا و افکار بودا 156
- بررسی زیارت در قرآن 157
- زیارت در حدیث 159
- بررسی زیارت در ایران بعد از اسلام 162
- پایان سخن 164
- فهرست منابع 166
- 5. زیارات و نیایشها در متون مقدس 168
- اشاره 168
- چکیده 168
- تعاریف 168
- مقدّمه 169
- دعا و زیارت در متون مقدس 170
- زیارتگاهها در متون مقدس 173
- تدفین مردگان و زیارت اهل قبوردر متون مقدس 176
- ارسال سلامها و درودها برای صالحان 179
- زیارت اماکن مقدس و قربانی کردن برای خدایان 180
- از پرستش یهوه (خدای یکتا) تا شرک و بتپرستی 182
- نتیجهگیری 184
- فهرست منابع 185
- اشاره 186
- مقدّمه 186
- چکیده 186
- 6. نذر و نیاز در دین زرتشت و ایران باستان 186
- اوستا با نویسه فارسی 188
- دین زرتشت 189
- آتشکده 191
- نور و روشنایی، قبله زرتشتیان 192
- نذر و نیاز در آیین زرتشت 195
- بخش گاتها 195
- برخی از انواع نذر و نیاز و داد و دهش و خیرات 195
- نذر و نیاز و زیارت در دورههای مختلف ایران باستان 199
- «ریگ ودا» کتاب مقدس هندوها 200
- دین آریاییهای هند 202
- نذر و نیاز و قربانی در وداها 203
- پیدایی جهان 204
- الف) بخش یسنا 205
- نذر و نیاز و نیکوکاری (امور خیریه) در اوستای کنونی 205
- قیام زرتشت 205
- واژههایی که در اوستا به مفهوم نذر، بخشیدن و وقف است 208
- دا 208
- مثال: 208
- یسنا هات 4: 208
- نذر و نیاز در دورههای مختلف تاریخی 215
- فهرست منابع 222
- چکیده 224
- مقدّمه 224
- اشاره 224
- 7. استفاده ابزاری از زیارت در مکه و مدینه 224
- آفات عمومی زیارت 227
- ارکان زیارت 228
- تعریف استفاده ابزاری از زیارت 229
- نمونههای استفاده ابزاری از زیارت در جوامع شیعی 230
- جایگاه سنت در زیارت 231
- اشاره 231
- سخن علامه بن باز درباره سنت پیامبر صلی الله علیه و آله 232
- سؤالهای اساسی در سنت رسول اللَّه صلی الله علیه و آله 244
- استفاده ابزاری از اماکن زیارتی 245
- اشاره 245
- استفاده ابزاری از زیارت در اهل سنت 245
- 1. تبلیغ به نفع یک فرقه خاص 246
- 2. نصب تابلوها در اماکن مقدس 246
- 3. تحریفها 247
- 4. تبلیغ در مجاورت قبور 249
- 5. قداست لباس پیامبر صلی الله علیه و آله 250
- 6. تکیه بر ظواهر 251
- 7. قوانین خشک 251
- 8. تظاهر و ریا 252
- 1. عدم تسلط زایر به زبان عربی 255
- استفاده ابزاری از زایر در زیارت 255
- اشاره 255
- 2. عدم دسترسی به منابع 255
- 3. فرصت محدود 256
- 4. دلهره سفر 256
- 5. ندانستن قوانین قضایی کشور میزبان 256
- 6. کعبه آرایی و ناآگاهی زایران 257
- 9. زیارتنامه جعلی! 258
- 8. محو آثار باستانی 258
- 7. انحصارطلبی 258
- 10. کسب درآمد از زایر 259
- استفاده ابزاری از لوازم و تجهیزات 259
- 1. استفاده از پلیس (نیروی قهریه) برای ارشاد 259
- اشاره 259
- 3. پردهداری کعبه 260
- 2. داخل شدن در کعبه مشرفه 260
- 5. نوشتههای روی پرده کعبه 261
- 4. حج بزرگان 261
- 7. حضور کفار در مکه و مدینه 262
- 6. جابجایی نمادهای حج 262
- 8. قصر امیر 263
- 9. نماز میت 263
- اشاره 264
- 10. برخورد با مُهر 264
- سجده بر گیاهان زمین 265
- 11. مفاتیح و کتب ادعیه 272
- نتیجهگیری 274
- 12. مصحف علی علیه السلام و فاطمه علیها السلام 274
- فهرست منابع 275
- چکیده 276
- مقدّمه 276
- اشاره 276
- 8. جامعهشناسی زیارت 276
- نگاه به دیدگاه جامع زیارت 277
- جامعهشناسی زیارت 278
- نتیجهگیری 284
- جامعهشناسی امامزادگان در ایران 284
- فهرست منابع 286
- اشاره 287
- بخش دو مبانی فکری و اعتقادی 287
- 1. زیارت 287
- چکیده 288
- مفهوم کلمه زیارت 288
- معنی چهارم زیارت به چند وجه است 289
- اقسام زیارتهای ثوابدار 290
- 1. زیارت بیت اللَّه شریف 290
- 2. زیارت پیامبر صلی الله علیه و آله 292
- 3. زیارت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام 293
- 5. زیارت هر یک از امامان از راه دور 294
- 4. زیارت همه ائمه علیهم السلام 294
- 8. زیارت مؤمنین خصوصاً صلحا 295
- 7. زیارت قبر عبدالعظیم بن عبداللَّه الحسنی در ری 295
- 6. زیارت قبر فاطمه بنت موسی بن جعفر علیها السلام 295
- 9. زیارت مؤمن هر چند مریض یا دور باشد 296
- نقش زیارت 297
- 10. زیارت قبور مؤمنین و دعا برای آنها 297
- مستندات زیارت 298
- چند شاهد 299
- مقدّمه 304
- اشاره 304
- 2. دعا از دیدگاه قرآن و معصومین علیهم السلام 304
- چکیده 304
- مفهوم و ماهیت دعا 306
- فلسفه دعا و نیایش 309
- اهمیت دعا و شرایط استجابت 311
- تأثیر دعا و مناجات در دلِ شب 313
- دعا درمان دردها 315
- پنهان کردن دعا 317
- مراعات ادب دعا 317
- اگر دعای شما نبود ارزشی نداشتید 320
- فهرست منابع 321
- اشاره 322
- 3. مبانی فکری و اعتقادی زیارت 322
- چکیده 322
- مقدّمه 322
- مستندات دینی زیارت 326
- سندهای دینی در مورد زیارت 328
- باورهای ابن تیمیه در مورد زیارت قبر رسول خدا صلی الله علیه و آله 329
- افکار نادرست و اعمال ننگین وهابیت 330
- زیارت در سیره پیامبر صلی الله علیه و آله 332
- دیدگاه پیامبر در مورد زیارت قبور 333
- جنبههای مختلف زیارت از زبان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 336
- آثار و سازندگی زیارت 337
- زیارت در مکتب اهل بیت علیهم السلام 337
- تولّی و تبرّی در زیارت عاشورا 338
- ثواب زیارت ائمه اطهار علیهم السلام 339
- زیارت با معرفت و آگاهی 341
- بررسی تطبیقی زیارت از دیدگاه شیعه و اهل سنت 343
- اشاره 343
- نمونههایی از اسوههای عملی در باب زیارت 345
- خصوصیات زیارت در فضاهای معنوی 349
- فضیلت و اجر و سازندگی زیارت 350
- ساختن بنا و تعمیر قبور 351
- نظر مرحوم کاشف الغطا 353
- اشاره 354
- مبانی پرورشی و تربیتی زیارت 354
- توجه به خدا 354
- اشاره 355
- تقرب به خدا 355
- تحول روحی 356
- توبه و گناهزدایی 357
- مبانی فرهنگی و اجتماعی زیارت 362
- ارتباط عقل و دل در مورد زیارت 365
- مبانی عقلی و روانشناختی زیارت 365
- فیض حضور و کیمیای نظر 365
- قطره، دریاست اگر با دریاست 368
- کلام آخر 369
- چکیده 371
- 4. زیارت در سیره معصومین و علما 371
- اشاره 371
- زیارت بقیع در سیره معصومین علیهم السلام 373
- زیارت شهدای احد در سیره معصومین علیهم السلام 374
- پیامبر صلی الله علیه و آله و زیارت قبر مادر 375
- زیارت قبر پیامبر صلی الله علیه و آله در سیره معصومین علیهم السلام 376
- سیره حضرت فاطمه علیها السلام 376
- سیره امام حسین علیه السلام 376
- سیره امام سجاد علیه السلام 377
- سیره امام رضا علیه السلام 378
- سیره امام کاظم علیه السلام 378
- سیره امام صادق علیه السلام 378
- سیره امام جواد علیه السلام 379
- زیارت قبر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در سیره صحابه 379
- سیره و سخن علمای بزرگ برای زیارت 380
- اشاره 380
- امام خمینی قدس سره 381
- آیت اللَّه مرعشی نجفی رحمه الله 381
- حکیم عارف، ملاصدرای شیرازی رحمه الله 381
- علامه طباطبایی رحمه الله 381
- آیت اللَّه بروجردی رحمه الله 383
- آیت اللَّه بهجت 383
- آیت اللَّه فاضل لنکرانی رحمه الله 384
- محدث بزرگوار حاج شیخ عباس قمی رحمه الله 384
- آیت اللَّه گلپایگانی رحمه الله 385
- فضیلت زیارت حضرت معصومه علیها السلام 385
- شوق زیارت 387
- آداب زیارت 388
- فرجام سخن 390
- فهرست منابع 392
- مقدّمه 394
- اشاره 394
- چکیده 394
- 5. زیارت از دیدگاه عقل و نقل 394
- 1. زیارتگاه ائمه محل نزول ملائکه 396
- معنای زیارت 396
- اهمیت فلسفی تقدس زیارتگاه ائمه 396
- 2. فلسفه زیارت قبور 397
- 3. راز قداست قبور ائمه و بزرگان 400
- 1. مقدّمه 402
- زیارت قبور از نظر آیات و روایات 402
- 2. روایاتی در باب اهمیت زیارت قبور 404
- 3. زیارت قبور در آثار فیلسوفان 407
- 4. خلاصهای از گفتار فخر رازی در فواید زیارت قبور 413
- 5. زیارت زمینه ساز معرفت و محبت 419
- 6. زیارت، فیض حضور و کیمیای نظر 420
- 7. قطره، دریاست اگر با دریاست 422
- 8. زیارت، مائده شرف و فضیلت 423
- 9. زیارت عاملی تأثیرگذار در اتصال به واسطههای فیض 425
- 10. زیارت سیره سلف صالح 427
- 11. زیارت، قلمرو دل و وادی محبت 429
- 12. محبت، پشتوانه زیارت 431
- فهرست منابع 434
- اشاره 436
- چکیده 436
- 6. تأملی بر مبانی اجتماعی و فرهنگی زیارت 436
- پیشگفتار 437
- زیارت و نیاز اجتماعی 438
- اشاره 438
- طرح مسأله 438
- زیارت و گروه اجتماعی 440
- ارتباط زیارت با گروه نخستین 441
- زیارت و فرهنگ 442
- زیارت و اجتماعی شدن (جامعهپذیری) 445
- زیارت و ارزش اجتماعی 446
- زیارت و هنجار اجتماعی 449
- زیارت و نشانه 451
- زیارت و انسان شناسی 452
آیا مصداق آن بیت، خانه حضرت علی علیه السلام و فاطمه است، پیامبر فرمود: آری، از افضل آنهاست و بر حرمت آن تأکید فرمود و افزود: رعایت احترام آن همان است که خداوند به آن امر کرده است. (1) و نیز ابو سعید خدری گفته است: رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: حُرُمات الهی سه تاست، حرمت اسلام، حرمت من و حرمت عترت من. (2)
در سیره و سخن حضرت محمّد صلی الله علیه و آله
در منابع روایی و کتب حدیث معتبر آمده است: رسول اکرم صلی الله علیه و آله به زیارت قبر مادرش آمنه بنت وهب میرفت و میگریست و مسلمین از گریه آن حضرت، میگریستند. (3) نقل نمودهاند هنگام بازگشت از نبرد بدر، اولین کس از مهاجرین که در مدینه فوت کرد، عثمان بن مظعون بود که پیامبر به زیارت قبرش رفت. (4) همچنین آن حضرت بر مزار شهدای احُد حاضر میگردید و این آیه را تلاوت میفرمود: «سَلمٌ عَلَیْکُم بِمَاصَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ» (5)
و چون آن حضرت به زیارت قبور بقیع میرفت میفرمود:
السلام علیکم دار قوم مؤمنین و اتاکم توعدون غداً مؤجّلون، و إنّا إن شاء اللَّه بکم لاحقون، اللهم اغفر لأهل البقیع الغر قد. (6) عایشه نقل میکند پیامبر فرمود: جبرئیل نزدم آمد و گفت: پروردگارت به تو امر میکند در قبرستان بقیع حاضر گردی و برای درگذشتگان طلب آمرزش کنی. (7) انس بن مالک از پیامبر نقل کرده است که آن حضرت فرمود: هر کس بعد از وفاتم مرا زیارت کند چنان است که در حال حیات مرا زیارت کرده باشد و هر کس قبرم را زیارت کند، در روز رستاخیز شفاعتم بر او واجب میگردد. (8) آن حضرت فرمود: هر کس به زیارت من آید و هیچ قصدی غیر از آن نداشته
1- الدر المنثور، ج 5، ص 50.
2- خصال، ص 146؛ بحار الأنوار، ج 24، ص 185.
3- طبقات الکبری، ج 1، ص 78.
4- موسوعة زیارت المعصومین، مقدّمه، ص 96.
5- سوره رعد، آیه 24.
6- موسوعة زیارت المعصومین، ص 96.
7- الغدیر، ج 5، ص 148.
8- همان، ص 170؛ احیاء علوم الدین، ج 1، ص 81.