زیارت : مجموعه مقالات هم اندیشی 1 و 2 صفحه 195

به هر شهر بنهند آتشکده فراموش مکن رسم‌های سده

چو ما واگهش را پدید آورند برو بر بسی وقف‌ها گسترند

که تا کار او را بود برگ و ساز نگیرند این گفته ما مجاز

که آن نور از نورهای خداست کزآن‌گونه رخشان به پیش شماست (1)

همان گونه که در شعر ملاحظه می‌شود، توصیه شده که در هر شهری آتشکده‌ای بنا شود و پس از احداث آن نذور و موقوفات زیادی را برایش منظور کنند تا مایحتاج و مخارج آتشکده تأمین شود. لیست برخی آتشکده‌های ایران در کتاب جغرافیای تاریخی ایران باستان آمده است. (2)

نذر و نیاز در آیین زرتشت‌

پس از شرحی که در مورد وضعیت اجتماعی ایران باستان داده شد، اینک در ابتدا به طور مختصر به ذکر قسمت‌هایی از اوستا می‌پردازیم که در آنها راجع به نذر و نیاز مطالبی بیان شده است.

بخش گات‌ها

در حقیقت می‌توان گفت: گات‌ها کهن‌ترین، مقدس‌ترین، مطمئن‌ترین و پرمغزترین مدرک اوستایی است که از دستبرد زمان محفوظ مانده و شامل چکیده آیین زرتشت است. چون به شعر سروده شده، بهتر در حافظه‌ها مانده و از سینه به سینه نقل گردیده است. گات‌ها از سخنان خود زرتشت بوده و مسلّم است که برای بیان افکار و پیام او از هر منبع دیگری قابل اعتمادتر است.

برخی از انواع نذر و نیاز و داد و دهش و خیرات‌

نذر و نیاز و نیکوکاری و دهشمندی زرتشتیان از روزگاران کهن تاکنون بر سه گونه است:

1. نیاز: در این گونه دهش، نیکوکاران زرتشتی آنچه را می‌خواستند بدهند در