- مجموعه مقالات هماندیشی 1 1
- 1. مفهوم زیارت 4
- بخش یک: کلیات 4
- اشاره 4
- مقدّمه 5
- چکیده 5
- معنای زیارت 7
- زیارت در آیات قرآن 8
- زیارت در روایات اهل بیت 18
- زیارت در فقه 24
- زیارت با معرفت 28
- ضرورت و اهمیت زیارت 35
- زیارت، زندهترین راه ارتباط 42
- ارکان زیارت 47
- اهداف زیارت 53
- چهار برنامه و یک هدف 54
- سه هدف در زیارت 56
- نتیجه 58
- خلاصه 59
- فهرست منابع 62
- چکیده 63
- اشاره 63
- معنای واژگانی 63
- یادسپاری 65
- اشاره 65
- معانی گرتهبرداری شده 67
- اشاره 67
- اشاره 67
- اشاره 68
- مفهوم اصطلاحی 70
- زیارت در ادیان 72
- اشاره 72
- اشاره 75
- زیارت، واقعیت اصیل 76
- عبادت 77
- عمل حسی 77
- آداب 79
- حالات 81
- یادسپاری 83
- زمان 84
- اشاره 84
- نگاه اول 84
- ابن الوقت/ ابوالوقت 87
- موضوع 88
- 1. شیء 88
- اشاره 88
- 2. مکان 88
- نگاه دوم 88
- یادسپاری 89
- شخص 92
- دلیل بر کارکرد نفوس قدسیه در نظام هستی 94
- یادسپاری 95
- زیارت فُجّار (جانهای منفی) 95
- زبان 96
- یادسپاری 96
- زبان عرفی 97
- زبان دینی 98
- یادسپاری 99
- زبان زیارت 99
- هدف 100
- اشاره 104
- حرفهای آخر 104
- 1. خاستگاه زیارت 104
- 2. فلسفه زیارت 105
- زیارتِ متعارف در تشیّع 106
- نتیجه پژوهش 107
- فهرست منابع 108
- 3. صفای زیارت 111
- معنای زیارت 111
- چکیده 111
- اشاره 111
- متون زیارتی 113
- زیارت در قرآن 114
- در سیره و سخن حضرت محمّد صلی الله علیه و آله 117
- در سیره و سخن معصومین علیهم السلام 119
- روش دانشمندان شیعه 119
- حکمت زیارت 121
- نقش تربیتی زیارت 122
- بصیرت زایر 126
- اذن دخول 127
- آداب زیارت 129
- اشاره 131
- آفات زیارت 131
- 2. غفلت از ارزیابی خود 132
- 1. محرومیت از معرفت و جهالت باطنی 132
- 3. انجماد روحی و تصلّب فکری 133
- 4. عدم مراعات ادب حضور 134
- 6. روی آوردن به امور خرافی 135
- 5. فراموش کردن میثاق با امام 135
- فهرست منابع 139
- 4. پیشینه زیارت در آموزههای دینی ایرانیان 141
- چکیده 141
- اشاره 141
- فلسفه زیارت 142
- تعریف زیارت 142
- بررسی رسم زیارت در ایران قبل از اسلام 144
- زیارت در آیین یهود 149
- زیارت در آیین مسیحیت 152
- زیارت در آرا و افکار مانی 154
- زیارت در آرا و افکار مزدک 155
- زیارت در آرا و افکار بودا 156
- بررسی زیارت در قرآن 157
- زیارت در حدیث 159
- بررسی زیارت در ایران بعد از اسلام 162
- پایان سخن 164
- فهرست منابع 166
- 5. زیارات و نیایشها در متون مقدس 168
- چکیده 168
- اشاره 168
- تعاریف 168
- مقدّمه 169
- دعا و زیارت در متون مقدس 170
- زیارتگاهها در متون مقدس 173
- تدفین مردگان و زیارت اهل قبوردر متون مقدس 176
- ارسال سلامها و درودها برای صالحان 179
- زیارت اماکن مقدس و قربانی کردن برای خدایان 180
- از پرستش یهوه (خدای یکتا) تا شرک و بتپرستی 182
- نتیجهگیری 184
- فهرست منابع 185
- مقدّمه 186
- اشاره 186
- 6. نذر و نیاز در دین زرتشت و ایران باستان 186
- چکیده 186
- اوستا با نویسه فارسی 188
- دین زرتشت 189
- آتشکده 191
- نور و روشنایی، قبله زرتشتیان 192
- بخش گاتها 195
- برخی از انواع نذر و نیاز و داد و دهش و خیرات 195
- نذر و نیاز در آیین زرتشت 195
- نذر و نیاز و زیارت در دورههای مختلف ایران باستان 199
- «ریگ ودا» کتاب مقدس هندوها 200
- دین آریاییهای هند 202
- نذر و نیاز و قربانی در وداها 203
- پیدایی جهان 204
- الف) بخش یسنا 205
- نذر و نیاز و نیکوکاری (امور خیریه) در اوستای کنونی 205
- قیام زرتشت 205
- دا 208
- واژههایی که در اوستا به مفهوم نذر، بخشیدن و وقف است 208
- مثال: 208
- یسنا هات 4: 208
- نذر و نیاز در دورههای مختلف تاریخی 215
- فهرست منابع 222
- چکیده 224
- مقدّمه 224
- اشاره 224
- 7. استفاده ابزاری از زیارت در مکه و مدینه 224
- آفات عمومی زیارت 227
- ارکان زیارت 228
- تعریف استفاده ابزاری از زیارت 229
- نمونههای استفاده ابزاری از زیارت در جوامع شیعی 230
- جایگاه سنت در زیارت 231
- اشاره 231
- سخن علامه بن باز درباره سنت پیامبر صلی الله علیه و آله 232
- سؤالهای اساسی در سنت رسول اللَّه صلی الله علیه و آله 244
- اشاره 245
- استفاده ابزاری از اماکن زیارتی 245
- استفاده ابزاری از زیارت در اهل سنت 245
- 2. نصب تابلوها در اماکن مقدس 246
- 1. تبلیغ به نفع یک فرقه خاص 246
- 3. تحریفها 247
- 4. تبلیغ در مجاورت قبور 249
- 5. قداست لباس پیامبر صلی الله علیه و آله 250
- 7. قوانین خشک 251
- 6. تکیه بر ظواهر 251
- 8. تظاهر و ریا 252
- 2. عدم دسترسی به منابع 255
- 1. عدم تسلط زایر به زبان عربی 255
- اشاره 255
- استفاده ابزاری از زایر در زیارت 255
- 4. دلهره سفر 256
- 5. ندانستن قوانین قضایی کشور میزبان 256
- 3. فرصت محدود 256
- 6. کعبه آرایی و ناآگاهی زایران 257
- 9. زیارتنامه جعلی! 258
- 8. محو آثار باستانی 258
- 7. انحصارطلبی 258
- استفاده ابزاری از لوازم و تجهیزات 259
- اشاره 259
- 10. کسب درآمد از زایر 259
- 1. استفاده از پلیس (نیروی قهریه) برای ارشاد 259
- 2. داخل شدن در کعبه مشرفه 260
- 3. پردهداری کعبه 260
- 4. حج بزرگان 261
- 5. نوشتههای روی پرده کعبه 261
- 6. جابجایی نمادهای حج 262
- 7. حضور کفار در مکه و مدینه 262
- 9. نماز میت 263
- 8. قصر امیر 263
- اشاره 264
- 10. برخورد با مُهر 264
- سجده بر گیاهان زمین 265
- 11. مفاتیح و کتب ادعیه 272
- نتیجهگیری 274
- 12. مصحف علی علیه السلام و فاطمه علیها السلام 274
- فهرست منابع 275
- چکیده 276
- اشاره 276
- 8. جامعهشناسی زیارت 276
- مقدّمه 276
- نگاه به دیدگاه جامع زیارت 277
- جامعهشناسی زیارت 278
- نتیجهگیری 284
- جامعهشناسی امامزادگان در ایران 284
- فهرست منابع 286
- اشاره 287
- بخش دو مبانی فکری و اعتقادی 287
- 1. زیارت 287
- چکیده 288
- مفهوم کلمه زیارت 288
- معنی چهارم زیارت به چند وجه است 289
- اقسام زیارت‌های ثواب‌دار 290
- 1. زیارت بیت اللَّه شریف 290
- 2. زیارت پیامبر صلی الله علیه و آله 292
- 3. زیارت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام 293
- 4. زیارت همه ائمه علیهم السلام 294
- 5. زیارت هر یک از امامان از راه دور 294
- 8. زیارت مؤمنین خصوصاً صلحا 295
- 7. زیارت قبر عبدالعظیم بن عبداللَّه الحسنی در ری 295
- 6. زیارت قبر فاطمه بنت موسی بن جعفر علیها السلام 295
- 9. زیارت مؤمن هر چند مریض یا دور باشد 296
- نقش زیارت 297
- 10. زیارت قبور مؤمنین و دعا برای آنها 297
- مستندات زیارت 298
- چند شاهد 299
- اشاره 304
- 2. دعا از دیدگاه قرآن و معصومین علیهم السلام 304
- چکیده 304
- مقدّمه 304
- مفهوم و ماهیت دعا 306
- فلسفه دعا و نیایش 309
- اهمیت دعا و شرایط استجابت 311
- تأثیر دعا و مناجات در دلِ شب 313
- دعا درمان دردها 315
- پنهان کردن دعا 317
- مراعات ادب دعا 317
- اگر دعای شما نبود ارزشی نداشتید 320
- فهرست منابع 321
- مقدّمه 322
- اشاره 322
- 3. مبانی فکری و اعتقادی زیارت 322
- چکیده 322
- مستندات دینی زیارت 326
- سندهای دینی در مورد زیارت 328
- باورهای ابن تیمیه در مورد زیارت قبر رسول خدا صلی الله علیه و آله 329
- افکار نادرست و اعمال ننگین وهابیت 330
- زیارت در سیره پیامبر صلی الله علیه و آله 332
- دیدگاه پیامبر در مورد زیارت قبور 333
- جنبههای مختلف زیارت از زبان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 336
- زیارت در مکتب اهل بیت علیهم السلام 337
- آثار و سازندگی زیارت 337
- تولّی و تبرّی در زیارت عاشورا 338
- ثواب زیارت ائمه اطهار علیهم السلام 339
- زیارت با معرفت و آگاهی 341
- اشاره 343
- بررسی تطبیقی زیارت از دیدگاه شیعه و اهل سنت 343
- نمونههایی از اسوههای عملی در باب زیارت 345
- خصوصیات زیارت در فضاهای معنوی 349
- فضیلت و اجر و سازندگی زیارت 350
- ساختن بنا و تعمیر قبور 351
- نظر مرحوم کاشف الغطا 353
- مبانی پرورشی و تربیتی زیارت 354
- توجه به خدا 354
- اشاره 354
- اشاره 355
- تقرب به خدا 355
- تحول روحی 356
- توبه و گناهزدایی 357
- مبانی فرهنگی و اجتماعی زیارت 362
- ارتباط عقل و دل در مورد زیارت 365
- مبانی عقلی و روانشناختی زیارت 365
- فیض حضور و کیمیای نظر 365
- قطره، دریاست اگر با دریاست 368
- کلام آخر 369
- 4. زیارت در سیره معصومین و علما 371
- اشاره 371
- چکیده 371
- زیارت بقیع در سیره معصومین علیهم السلام 373
- زیارت شهدای احد در سیره معصومین علیهم السلام 374
- پیامبر صلی الله علیه و آله و زیارت قبر مادر 375
- سیره امام حسین علیه السلام 376
- سیره حضرت فاطمه علیها السلام 376
- زیارت قبر پیامبر صلی الله علیه و آله در سیره معصومین علیهم السلام 376
- سیره امام سجاد علیه السلام 377
- سیره امام رضا علیه السلام 378
- سیره امام صادق علیه السلام 378
- سیره امام کاظم علیه السلام 378
- زیارت قبر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در سیره صحابه 379
- سیره امام جواد علیه السلام 379
- اشاره 380
- سیره و سخن علمای بزرگ برای زیارت 380
- امام خمینی قدس سره 381
- حکیم عارف، ملاصدرای شیرازی رحمه الله 381
- علامه طباطبایی رحمه الله 381
- آیت اللَّه مرعشی نجفی رحمه الله 381
- آیت اللَّه بهجت 383
- آیت اللَّه بروجردی رحمه الله 383
- آیت اللَّه فاضل لنکرانی رحمه الله 384
- محدث بزرگوار حاج شیخ عباس قمی رحمه الله 384
- فضیلت زیارت حضرت معصومه علیها السلام 385
- آیت اللَّه گلپایگانی رحمه الله 385
- شوق زیارت 387
- آداب زیارت 388
- فرجام سخن 390
- فهرست منابع 392
- مقدّمه 394
- اشاره 394
- 5. زیارت از دیدگاه عقل و نقل 394
- چکیده 394
- 1. زیارتگاه ائمه محل نزول ملائکه 396
- اهمیت فلسفی تقدس زیارتگاه ائمه 396
- معنای زیارت 396
- 2. فلسفه زیارت قبور 397
- 3. راز قداست قبور ائمه و بزرگان 400
- 1. مقدّمه 402
- زیارت قبور از نظر آیات و روایات 402
- 2. روایاتی در باب اهمیت زیارت قبور 404
- 3. زیارت قبور در آثار فیلسوفان 407
- 4. خلاصهای از گفتار فخر رازی در فواید زیارت قبور 413
- 5. زیارت زمینه ساز معرفت و محبت 419
- 6. زیارت، فیض حضور و کیمیای نظر 420
- 7. قطره، دریاست اگر با دریاست 422
- 8. زیارت، مائده شرف و فضیلت 423
- 9. زیارت عاملی تأثیرگذار در اتصال به واسطههای فیض 425
- 10. زیارت سیره سلف صالح 427
- 11. زیارت، قلمرو دل و وادی محبت 429
- 12. محبت، پشتوانه زیارت 431
- فهرست منابع 434
- اشاره 436
- چکیده 436
- 6. تأملی بر مبانی اجتماعی و فرهنگی زیارت 436
- پیشگفتار 437
- اشاره 438
- طرح مسأله 438
- زیارت و نیاز اجتماعی 438
- زیارت و گروه اجتماعی 440
- ارتباط زیارت با گروه نخستین 441
- زیارت و فرهنگ 442
- زیارت و اجتماعی شدن (جامعهپذیری) 445
- زیارت و ارزش اجتماعی 446
- زیارت و هنجار اجتماعی 449
- زیارت و نشانه 451
- زیارت و انسان شناسی 452
علی پناه اشتهاردی (1)
چکیده
در این نوشتار پس از بررسی مفهوم واژه زیارت و برشماری وجوه معنی زیارت، تحت عنوان اقسام زیارت‌های ثواب‌دار، به ده نوع زیارت که در احادیث آمده، اشاره شده است بدین قرار: زیارت بیت اللَّه با حج یا عمره، زیارت پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله، زیارت امیر المؤمنین علیه السلام، زیارت قبور ائمه اطهار، زیارت امامان از راه دور، زیارت قبر فاطمه بنت موسی بن جعفر علیه السلام، زیارت قبر عبد العظیم حسنی، زیارت مؤمنین، زیارت مؤمن بیمار، و زیارت قبور مؤمنین. سپس در ادامه مقاله درباره نقش و اثرات و ثواب زیارت، مستندات و شواهد زیارت از دیدگاه احادیث سخن به میان آمده است.
کلیدواژه‌ها: زیارت، حج، عمره، زیارت قبور، زیارت در احادیث.
مفهوم کلمه زیارت
زیارت به چهار معنی اطلاق می‌شود:
1. به معنی دیدار(به زبان فارسی) چنانچه در فرهنگ معین آمده است. لکن به این معنی نمی‌شود اکتفا و بسنده کرد، در اکثر مواردی که این کلمه به کار زده شده:
مثل «من زارنی(یعنی محمد صلی الله علیه و آله) کمن زار اللَّهَ فی عرشه» دیدار نیست.
بلکه زیارت هر یک از معصومین علیهم السلام «من زار فاطمة بقم وجبت له الجنّة». «من زار
1- با تأسف بسیار، هم‌زمان با ارسال این کتاب برای چاپ، حضرت آیت اللَّه علی‌پناه اشتهاردی استاد برجسته حوزه و اسوه و نمونه اخلاق در ماه مبارک رجب و بعد از خواندن نماز مغرب به دیدار حق شتافت. روحش شاد و با اولیای طاهرین قرین باد. کمیته علمی همایش.