- مجموعه مقالات هماندیشی 1 1
- 1. مفهوم زیارت 4
- بخش یک: کلیات 4
- اشاره 4
- مقدّمه 5
- چکیده 5
- معنای زیارت 7
- زیارت در آیات قرآن 8
- زیارت در روایات اهل بیت 18
- زیارت در فقه 24
- زیارت با معرفت 28
- ضرورت و اهمیت زیارت 35
- زیارت، زندهترین راه ارتباط 42
- ارکان زیارت 47
- اهداف زیارت 53
- چهار برنامه و یک هدف 54
- سه هدف در زیارت 56
- نتیجه 58
- خلاصه 59
- فهرست منابع 62
- معنای واژگانی 63
- چکیده 63
- اشاره 63
- یادسپاری 65
- اشاره 65
- اشاره 67
- اشاره 67
- معانی گرتهبرداری شده 67
- اشاره 68
- مفهوم اصطلاحی 70
- اشاره 72
- زیارت در ادیان 72
- اشاره 75
- زیارت، واقعیت اصیل 76
- عبادت 77
- عمل حسی 77
- آداب 79
- حالات 81
- یادسپاری 83
- زمان 84
- اشاره 84
- نگاه اول 84
- ابن الوقت/ ابوالوقت 87
- موضوع 88
- اشاره 88
- 1. شیء 88
- 2. مکان 88
- نگاه دوم 88
- یادسپاری 89
- شخص 92
- دلیل بر کارکرد نفوس قدسیه در نظام هستی 94
- یادسپاری 95
- زیارت فُجّار (جانهای منفی) 95
- یادسپاری 96
- زبان 96
- زبان عرفی 97
- زبان دینی 98
- یادسپاری 99
- زبان زیارت 99
- هدف 100
- اشاره 104
- حرفهای آخر 104
- 1. خاستگاه زیارت 104
- 2. فلسفه زیارت 105
- زیارتِ متعارف در تشیّع 106
- نتیجه پژوهش 107
- فهرست منابع 108
- 3. صفای زیارت 111
- معنای زیارت 111
- اشاره 111
- چکیده 111
- متون زیارتی 113
- زیارت در قرآن 114
- در سیره و سخن حضرت محمّد صلی الله علیه و آله 117
- در سیره و سخن معصومین علیهم السلام 119
- روش دانشمندان شیعه 119
- حکمت زیارت 121
- نقش تربیتی زیارت 122
- بصیرت زایر 126
- اذن دخول 127
- آداب زیارت 129
- آفات زیارت 131
- اشاره 131
- 2. غفلت از ارزیابی خود 132
- 1. محرومیت از معرفت و جهالت باطنی 132
- 3. انجماد روحی و تصلّب فکری 133
- 4. عدم مراعات ادب حضور 134
- 5. فراموش کردن میثاق با امام 135
- 6. روی آوردن به امور خرافی 135
- فهرست منابع 139
- اشاره 141
- چکیده 141
- 4. پیشینه زیارت در آموزههای دینی ایرانیان 141
- فلسفه زیارت 142
- تعریف زیارت 142
- بررسی رسم زیارت در ایران قبل از اسلام 144
- زیارت در آیین یهود 149
- زیارت در آیین مسیحیت 152
- زیارت در آرا و افکار مانی 154
- زیارت در آرا و افکار مزدک 155
- زیارت در آرا و افکار بودا 156
- بررسی زیارت در قرآن 157
- زیارت در حدیث 159
- بررسی زیارت در ایران بعد از اسلام 162
- پایان سخن 164
- فهرست منابع 166
- 5. زیارات و نیایشها در متون مقدس 168
- چکیده 168
- اشاره 168
- تعاریف 168
- مقدّمه 169
- دعا و زیارت در متون مقدس 170
- زیارتگاهها در متون مقدس 173
- تدفین مردگان و زیارت اهل قبوردر متون مقدس 176
- ارسال سلامها و درودها برای صالحان 179
- زیارت اماکن مقدس و قربانی کردن برای خدایان 180
- از پرستش یهوه (خدای یکتا) تا شرک و بتپرستی 182
- نتیجهگیری 184
- فهرست منابع 185
- 6. نذر و نیاز در دین زرتشت و ایران باستان 186
- مقدّمه 186
- اشاره 186
- چکیده 186
- اوستا با نویسه فارسی 188
- دین زرتشت 189
- آتشکده 191
- نور و روشنایی، قبله زرتشتیان 192
- برخی از انواع نذر و نیاز و داد و دهش و خیرات 195
- بخش گاتها 195
- نذر و نیاز در آیین زرتشت 195
- نذر و نیاز و زیارت در دورههای مختلف ایران باستان 199
- «ریگ ودا» کتاب مقدس هندوها 200
- دین آریاییهای هند 202
- نذر و نیاز و قربانی در وداها 203
- پیدایی جهان 204
- نذر و نیاز و نیکوکاری (امور خیریه) در اوستای کنونی 205
- الف) بخش یسنا 205
- قیام زرتشت 205
- دا 208
- مثال: 208
- واژههایی که در اوستا به مفهوم نذر، بخشیدن و وقف است 208
- یسنا هات 4: 208
- نذر و نیاز در دورههای مختلف تاریخی 215
- فهرست منابع 222
- مقدّمه 224
- 7. استفاده ابزاری از زیارت در مکه و مدینه 224
- اشاره 224
- چکیده 224
- آفات عمومی زیارت 227
- ارکان زیارت 228
- تعریف استفاده ابزاری از زیارت 229
- نمونههای استفاده ابزاری از زیارت در جوامع شیعی 230
- اشاره 231
- جایگاه سنت در زیارت 231
- سخن علامه بن باز درباره سنت پیامبر صلی الله علیه و آله 232
- سؤالهای اساسی در سنت رسول اللَّه صلی الله علیه و آله 244
- اشاره 245
- استفاده ابزاری از اماکن زیارتی 245
- استفاده ابزاری از زیارت در اهل سنت 245
- 2. نصب تابلوها در اماکن مقدس 246
- 1. تبلیغ به نفع یک فرقه خاص 246
- 3. تحریفها 247
- 4. تبلیغ در مجاورت قبور 249
- 5. قداست لباس پیامبر صلی الله علیه و آله 250
- 6. تکیه بر ظواهر 251
- 7. قوانین خشک 251
- 8. تظاهر و ریا 252
- 1. عدم تسلط زایر به زبان عربی 255
- اشاره 255
- استفاده ابزاری از زایر در زیارت 255
- 2. عدم دسترسی به منابع 255
- 3. فرصت محدود 256
- 4. دلهره سفر 256
- 5. ندانستن قوانین قضایی کشور میزبان 256
- 6. کعبه آرایی و ناآگاهی زایران 257
- 9. زیارتنامه جعلی! 258
- 8. محو آثار باستانی 258
- 7. انحصارطلبی 258
- 10. کسب درآمد از زایر 259
- استفاده ابزاری از لوازم و تجهیزات 259
- اشاره 259
- 1. استفاده از پلیس (نیروی قهریه) برای ارشاد 259
- 3. پردهداری کعبه 260
- 2. داخل شدن در کعبه مشرفه 260
- 5. نوشتههای روی پرده کعبه 261
- 4. حج بزرگان 261
- 7. حضور کفار در مکه و مدینه 262
- 6. جابجایی نمادهای حج 262
- 8. قصر امیر 263
- 9. نماز میت 263
- اشاره 264
- 10. برخورد با مُهر 264
- سجده بر گیاهان زمین 265
- 11. مفاتیح و کتب ادعیه 272
- نتیجهگیری 274
- 12. مصحف علی علیه السلام و فاطمه علیها السلام 274
- فهرست منابع 275
- چکیده 276
- 8. جامعهشناسی زیارت 276
- مقدّمه 276
- اشاره 276
- نگاه به دیدگاه جامع زیارت 277
- جامعهشناسی زیارت 278
- نتیجهگیری 284
- جامعهشناسی امامزادگان در ایران 284
- فهرست منابع 286
- اشاره 287
- بخش دو مبانی فکری و اعتقادی 287
- 1. زیارت 287
- مفهوم کلمه زیارت 288
- چکیده 288
- معنی چهارم زیارت به چند وجه است 289
- اقسام زیارتهای ثوابدار 290
- 1. زیارت بیت اللَّه شریف 290
- 2. زیارت پیامبر صلی الله علیه و آله 292
- 3. زیارت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام 293
- 5. زیارت هر یک از امامان از راه دور 294
- 4. زیارت همه ائمه علیهم السلام 294
- 7. زیارت قبر عبدالعظیم بن عبداللَّه الحسنی در ری 295
- 8. زیارت مؤمنین خصوصاً صلحا 295
- 6. زیارت قبر فاطمه بنت موسی بن جعفر علیها السلام 295
- 9. زیارت مؤمن هر چند مریض یا دور باشد 296
- نقش زیارت 297
- 10. زیارت قبور مؤمنین و دعا برای آنها 297
- مستندات زیارت 298
- چند شاهد 299
- 2. دعا از دیدگاه قرآن و معصومین علیهم السلام 304
- مقدّمه 304
- اشاره 304
- چکیده 304
- مفهوم و ماهیت دعا 306
- فلسفه دعا و نیایش 309
- اهمیت دعا و شرایط استجابت 311
- تأثیر دعا و مناجات در دلِ شب 313
- دعا درمان دردها 315
- پنهان کردن دعا 317
- مراعات ادب دعا 317
- اگر دعای شما نبود ارزشی نداشتید 320
- فهرست منابع 321
- اشاره 322
- 3. مبانی فکری و اعتقادی زیارت 322
- چکیده 322
- مقدّمه 322
- مستندات دینی زیارت 326
- سندهای دینی در مورد زیارت 328
- باورهای ابن تیمیه در مورد زیارت قبر رسول خدا صلی الله علیه و آله 329
- افکار نادرست و اعمال ننگین وهابیت 330
- زیارت در سیره پیامبر صلی الله علیه و آله 332
- دیدگاه پیامبر در مورد زیارت قبور 333
- جنبههای مختلف زیارت از زبان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 336
- زیارت در مکتب اهل بیت علیهم السلام 337
- آثار و سازندگی زیارت 337
- تولّی و تبرّی در زیارت عاشورا 338
- ثواب زیارت ائمه اطهار علیهم السلام 339
- زیارت با معرفت و آگاهی 341
- اشاره 343
- بررسی تطبیقی زیارت از دیدگاه شیعه و اهل سنت 343
- نمونههایی از اسوههای عملی در باب زیارت 345
- خصوصیات زیارت در فضاهای معنوی 349
- فضیلت و اجر و سازندگی زیارت 350
- ساختن بنا و تعمیر قبور 351
- نظر مرحوم کاشف الغطا 353
- اشاره 354
- مبانی پرورشی و تربیتی زیارت 354
- توجه به خدا 354
- اشاره 355
- تقرب به خدا 355
- تحول روحی 356
- توبه و گناهزدایی 357
- مبانی فرهنگی و اجتماعی زیارت 362
- ارتباط عقل و دل در مورد زیارت 365
- مبانی عقلی و روانشناختی زیارت 365
- فیض حضور و کیمیای نظر 365
- قطره، دریاست اگر با دریاست 368
- کلام آخر 369
- چکیده 371
- 4. زیارت در سیره معصومین و علما 371
- اشاره 371
- زیارت بقیع در سیره معصومین علیهم السلام 373
- زیارت شهدای احد در سیره معصومین علیهم السلام 374
- پیامبر صلی الله علیه و آله و زیارت قبر مادر 375
- زیارت قبر پیامبر صلی الله علیه و آله در سیره معصومین علیهم السلام 376
- سیره امام حسین علیه السلام 376
- سیره حضرت فاطمه علیها السلام 376
- سیره امام سجاد علیه السلام 377
- سیره امام رضا علیه السلام 378
- سیره امام کاظم علیه السلام 378
- سیره امام صادق علیه السلام 378
- سیره امام جواد علیه السلام 379
- زیارت قبر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در سیره صحابه 379
- اشاره 380
- سیره و سخن علمای بزرگ برای زیارت 380
- امام خمینی قدس سره 381
- آیت اللَّه مرعشی نجفی رحمه الله 381
- حکیم عارف، ملاصدرای شیرازی رحمه الله 381
- علامه طباطبایی رحمه الله 381
- آیت اللَّه بهجت 383
- آیت اللَّه بروجردی رحمه الله 383
- محدث بزرگوار حاج شیخ عباس قمی رحمه الله 384
- آیت اللَّه فاضل لنکرانی رحمه الله 384
- آیت اللَّه گلپایگانی رحمه الله 385
- فضیلت زیارت حضرت معصومه علیها السلام 385
- شوق زیارت 387
- آداب زیارت 388
- فرجام سخن 390
- فهرست منابع 392
- مقدّمه 394
- اشاره 394
- چکیده 394
- 5. زیارت از دیدگاه عقل و نقل 394
- 1. زیارتگاه ائمه محل نزول ملائکه 396
- معنای زیارت 396
- اهمیت فلسفی تقدس زیارتگاه ائمه 396
- 2. فلسفه زیارت قبور 397
- 3. راز قداست قبور ائمه و بزرگان 400
- 1. مقدّمه 402
- زیارت قبور از نظر آیات و روایات 402
- 2. روایاتی در باب اهمیت زیارت قبور 404
- 3. زیارت قبور در آثار فیلسوفان 407
- 4. خلاصهای از گفتار فخر رازی در فواید زیارت قبور 413
- 5. زیارت زمینه ساز معرفت و محبت 419
- 6. زیارت، فیض حضور و کیمیای نظر 420
- 7. قطره، دریاست اگر با دریاست 422
- 8. زیارت، مائده شرف و فضیلت 423
- 9. زیارت عاملی تأثیرگذار در اتصال به واسطههای فیض 425
- 10. زیارت سیره سلف صالح 427
- 11. زیارت، قلمرو دل و وادی محبت 429
- 12. محبت، پشتوانه زیارت 431
- فهرست منابع 434
- اشاره 436
- چکیده 436
- 6. تأملی بر مبانی اجتماعی و فرهنگی زیارت 436
- پیشگفتار 437
- اشاره 438
- زیارت و نیاز اجتماعی 438
- طرح مسأله 438
- زیارت و گروه اجتماعی 440
- ارتباط زیارت با گروه نخستین 441
- زیارت و فرهنگ 442
- زیارت و اجتماعی شدن (جامعهپذیری) 445
- زیارت و ارزش اجتماعی 446
- زیارت و هنجار اجتماعی 449
- زیارت و نشانه 451
- زیارت و انسان شناسی 452
امام صادق علیه السلام فرمود: هر مسلمانی برادر مسلمان خود را در راه خدا و برای خدا زیارت کند، به او ندا میشود: ای کسی که این چنین زیارت کردی، پاکیزه شدی و پاکیزه باد برای تو بهشت. (1) حضرت باقر علیه السلام فرمود: سه طایفهاند که برای خدا داخل بهشت میشوند: 1. کسی که بر علیه خود حکم کند به حق؛ 2. مردی که زیارت کند برادر مؤمن خود را در راه خدا؛ 3. کسی که برادر مؤمن خود را بر خود مقدم بدارد در راه خدا. (2) حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام فرمود: کسی که توانایی صله ما را ندارد، صله کند فقرای شیعیان ما را و کسی که توانایی زیارت ما را ندارد، زیارت کند برادران صالح ما را. (3) مؤلف گوید: اخبار در این باب زیاد است و همه، زیارت برادران را مقید فرمودهاند به اینکه اگر دیدار صرفاً برای خدا باشد ثواب دارد، نه برای دنیا. بنابراین همه باید مواظب باشند که زیارت علما برای همین جهت باشد، نه برای اغراض مادی و دنیایی.
9. زیارت مؤمن هر چند مریض یا دور باشد
در حدیث است که ابی غرّه میگوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که فرمود: هر کس زیارت کند برادر خود را در راه خدا، چه در مرض و چه در صحّت و به قصد خدعه و گول زدن او نباشد و به قصد اینکه چون او هم به زیارت او آمده بود، هم نباشد، خداوند متعال هفتاد هزار ملائکه را وادار میکند که ندا کنند در پشت سر آن مؤمن زایر که پاک شدی و پاک باد برای تو بهشت، شما(زوار مؤمن) زایرین خداوند و واردین بر رحمان هستید، تا به منزل خودش برگردد، بشیر میگوید: فدایت شوم هر چند راه دور باشد؟ فرمود: ای بشیر هر چند به اندازه یک سال راه باشد، خداوند جواد است و ملائکه مشایعت میکنند او را تا به منزل خود برگردد. (4)
1- وسائل الشیعة،، همان، ح 2.
2- همان، ح 4.
3- همان، ح 5.
4- همان، باب 99، ح