زیارت : مجموعه مقالات هم اندیشی 1 و 2 صفحه 365

مبانی عقلی و روان‌شناختی زیارت‌

ارتباط عقل و دل در مورد زیارت‌

در بحث زیارت، پیش از آن‌که استدلال شود که چرا باید رفت و رفتن به زیارت را چه سود؟ اگر شناختی محبت‌آور، نسبت به صاحبان مزار باشد، جایی برای این سؤال و استدلال باقی نمی‌گذارد. در زیارت، بیش از فلسفه و برهان، اشتیاق و شور و محبت نهفته است. بیش از آن‌که عقل، محاسبه کرده و در یابد که چرا؟ دل، فرمان داده و زایر را به مزار رسانده است.

وادی زیارت، بیش و پیش از آن‌که وادی معقولات و محاسبات عقلی باشد، وادی دل و جذبه درون است. زایر، اگر بداند و بشناسد که مورد زیارت کیست؟، دیگر نمی‌پرسد: کجاست؟. به راه می‌افتد و همچون خضر، به دنبال آب حیات، و همچون موسی علیه السلام در پی عبد صالح روان می‌گردد تا برسد و بیابد و بهره برگیرد و کامیاب شود.

زیارت، از این مقوله است؛ پیوند قلبی است، محبت و علاقه است.

آنچه زایر را به پیمودن راه‌ها و طی مسافت‌ها و تحمل رنج سفر و بیم بادیه و استقبال از خوف و خطر وا می‌دارد، کشش درونی و علاقه قلبی اوست. و اگر عشق آمد، خستگی رخت بر می‌بندد و اگر محبت در کار بود، ملال متواری می‌شود.

آنچه در راه طلب خسته نگردد هرگز پای پر آبله و بادیه پیمای من است

فیض حضور و کیمیای نظر

وقتی کسی در مدار عشق قرار گرفت و در حیطه و قلمرو محبت اللَّه و اولیاء اللَّه وارد شد، خود این محبت چاره‌ساز است. مگر می‌شود انسانی خدا را دوست داشته باشد، ولی خدا او را دوست ندارد؟ مگر می‌شود کسی شیفته پیامبر باشد، ولی پیامبر صلی الله علیه و آله به او بی‌توجه باشد؟ مگر می‌شود کسی خدا را یاد کند، ولی خداوند او را یاد نکند؟ خداوند فرموده است:

«فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ»؛ (1)

مرا یاد کنید تا من هم به یاد شما باشم.