- مجموعه مقالات هماندیشی 1 1
- 1. مفهوم زیارت 4
- بخش یک: کلیات 4
- اشاره 4
- مقدّمه 5
- چکیده 5
- معنای زیارت 7
- زیارت در آیات قرآن 8
- زیارت در روایات اهل بیت 18
- زیارت در فقه 24
- زیارت با معرفت 28
- ضرورت و اهمیت زیارت 35
- زیارت، زندهترین راه ارتباط 42
- ارکان زیارت 47
- اهداف زیارت 53
- چهار برنامه و یک هدف 54
- سه هدف در زیارت 56
- نتیجه 58
- خلاصه 59
- فهرست منابع 62
- معنای واژگانی 63
- چکیده 63
- اشاره 63
- اشاره 65
- یادسپاری 65
- اشاره 67
- اشاره 67
- معانی گرتهبرداری شده 67
- اشاره 68
- مفهوم اصطلاحی 70
- زیارت در ادیان 72
- اشاره 72
- اشاره 75
- زیارت، واقعیت اصیل 76
- عبادت 77
- عمل حسی 77
- آداب 79
- حالات 81
- یادسپاری 83
- اشاره 84
- زمان 84
- نگاه اول 84
- ابن الوقت/ ابوالوقت 87
- اشاره 88
- 1. شیء 88
- موضوع 88
- 2. مکان 88
- نگاه دوم 88
- یادسپاری 89
- شخص 92
- دلیل بر کارکرد نفوس قدسیه در نظام هستی 94
- یادسپاری 95
- زیارت فُجّار (جانهای منفی) 95
- زبان 96
- یادسپاری 96
- زبان عرفی 97
- زبان دینی 98
- یادسپاری 99
- زبان زیارت 99
- هدف 100
- اشاره 104
- 1. خاستگاه زیارت 104
- حرفهای آخر 104
- 2. فلسفه زیارت 105
- زیارتِ متعارف در تشیّع 106
- نتیجه پژوهش 107
- فهرست منابع 108
- 3. صفای زیارت 111
- چکیده 111
- اشاره 111
- معنای زیارت 111
- متون زیارتی 113
- زیارت در قرآن 114
- در سیره و سخن حضرت محمّد صلی الله علیه و آله 117
- در سیره و سخن معصومین علیهم السلام 119
- روش دانشمندان شیعه 119
- حکمت زیارت 121
- نقش تربیتی زیارت 122
- بصیرت زایر 126
- اذن دخول 127
- آداب زیارت 129
- اشاره 131
- آفات زیارت 131
- 2. غفلت از ارزیابی خود 132
- 1. محرومیت از معرفت و جهالت باطنی 132
- 3. انجماد روحی و تصلّب فکری 133
- 4. عدم مراعات ادب حضور 134
- 6. روی آوردن به امور خرافی 135
- 5. فراموش کردن میثاق با امام 135
- فهرست منابع 139
- اشاره 141
- چکیده 141
- 4. پیشینه زیارت در آموزههای دینی ایرانیان 141
- فلسفه زیارت 142
- تعریف زیارت 142
- بررسی رسم زیارت در ایران قبل از اسلام 144
- زیارت در آیین یهود 149
- زیارت در آیین مسیحیت 152
- زیارت در آرا و افکار مانی 154
- زیارت در آرا و افکار مزدک 155
- زیارت در آرا و افکار بودا 156
- بررسی زیارت در قرآن 157
- زیارت در حدیث 159
- بررسی زیارت در ایران بعد از اسلام 162
- پایان سخن 164
- فهرست منابع 166
- اشاره 168
- چکیده 168
- 5. زیارات و نیایشها در متون مقدس 168
- تعاریف 168
- مقدّمه 169
- دعا و زیارت در متون مقدس 170
- زیارتگاهها در متون مقدس 173
- تدفین مردگان و زیارت اهل قبوردر متون مقدس 176
- ارسال سلامها و درودها برای صالحان 179
- زیارت اماکن مقدس و قربانی کردن برای خدایان 180
- از پرستش یهوه (خدای یکتا) تا شرک و بتپرستی 182
- نتیجهگیری 184
- فهرست منابع 185
- چکیده 186
- اشاره 186
- مقدّمه 186
- 6. نذر و نیاز در دین زرتشت و ایران باستان 186
- اوستا با نویسه فارسی 188
- دین زرتشت 189
- آتشکده 191
- نور و روشنایی، قبله زرتشتیان 192
- بخش گاتها 195
- نذر و نیاز در آیین زرتشت 195
- برخی از انواع نذر و نیاز و داد و دهش و خیرات 195
- نذر و نیاز و زیارت در دورههای مختلف ایران باستان 199
- «ریگ ودا» کتاب مقدس هندوها 200
- دین آریاییهای هند 202
- نذر و نیاز و قربانی در وداها 203
- پیدایی جهان 204
- نذر و نیاز و نیکوکاری (امور خیریه) در اوستای کنونی 205
- قیام زرتشت 205
- الف) بخش یسنا 205
- دا 208
- واژههایی که در اوستا به مفهوم نذر، بخشیدن و وقف است 208
- مثال: 208
- یسنا هات 4: 208
- نذر و نیاز در دورههای مختلف تاریخی 215
- فهرست منابع 222
- 7. استفاده ابزاری از زیارت در مکه و مدینه 224
- چکیده 224
- اشاره 224
- مقدّمه 224
- آفات عمومی زیارت 227
- ارکان زیارت 228
- تعریف استفاده ابزاری از زیارت 229
- نمونههای استفاده ابزاری از زیارت در جوامع شیعی 230
- جایگاه سنت در زیارت 231
- اشاره 231
- سخن علامه بن باز درباره سنت پیامبر صلی الله علیه و آله 232
- سؤالهای اساسی در سنت رسول اللَّه صلی الله علیه و آله 244
- اشاره 245
- استفاده ابزاری از اماکن زیارتی 245
- استفاده ابزاری از زیارت در اهل سنت 245
- 2. نصب تابلوها در اماکن مقدس 246
- 1. تبلیغ به نفع یک فرقه خاص 246
- 3. تحریفها 247
- 4. تبلیغ در مجاورت قبور 249
- 5. قداست لباس پیامبر صلی الله علیه و آله 250
- 6. تکیه بر ظواهر 251
- 7. قوانین خشک 251
- 8. تظاهر و ریا 252
- 2. عدم دسترسی به منابع 255
- اشاره 255
- استفاده ابزاری از زایر در زیارت 255
- 1. عدم تسلط زایر به زبان عربی 255
- 5. ندانستن قوانین قضایی کشور میزبان 256
- 4. دلهره سفر 256
- 3. فرصت محدود 256
- 6. کعبه آرایی و ناآگاهی زایران 257
- 9. زیارتنامه جعلی! 258
- 8. محو آثار باستانی 258
- 7. انحصارطلبی 258
- استفاده ابزاری از لوازم و تجهیزات 259
- اشاره 259
- 10. کسب درآمد از زایر 259
- 1. استفاده از پلیس (نیروی قهریه) برای ارشاد 259
- 2. داخل شدن در کعبه مشرفه 260
- 3. پردهداری کعبه 260
- 5. نوشتههای روی پرده کعبه 261
- 4. حج بزرگان 261
- 6. جابجایی نمادهای حج 262
- 7. حضور کفار در مکه و مدینه 262
- 9. نماز میت 263
- 8. قصر امیر 263
- اشاره 264
- 10. برخورد با مُهر 264
- سجده بر گیاهان زمین 265
- 11. مفاتیح و کتب ادعیه 272
- نتیجهگیری 274
- 12. مصحف علی علیه السلام و فاطمه علیها السلام 274
- فهرست منابع 275
- چکیده 276
- اشاره 276
- مقدّمه 276
- 8. جامعهشناسی زیارت 276
- نگاه به دیدگاه جامع زیارت 277
- جامعهشناسی زیارت 278
- نتیجهگیری 284
- جامعهشناسی امامزادگان در ایران 284
- فهرست منابع 286
- اشاره 287
- 1. زیارت 287
- بخش دو مبانی فکری و اعتقادی 287
- چکیده 288
- مفهوم کلمه زیارت 288
- معنی چهارم زیارت به چند وجه است 289
- 1. زیارت بیت اللَّه شریف 290
- اقسام زیارتهای ثوابدار 290
- 2. زیارت پیامبر صلی الله علیه و آله 292
- 3. زیارت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام 293
- 5. زیارت هر یک از امامان از راه دور 294
- 4. زیارت همه ائمه علیهم السلام 294
- 8. زیارت مؤمنین خصوصاً صلحا 295
- 7. زیارت قبر عبدالعظیم بن عبداللَّه الحسنی در ری 295
- 6. زیارت قبر فاطمه بنت موسی بن جعفر علیها السلام 295
- 9. زیارت مؤمن هر چند مریض یا دور باشد 296
- نقش زیارت 297
- 10. زیارت قبور مؤمنین و دعا برای آنها 297
- مستندات زیارت 298
- چند شاهد 299
- 2. دعا از دیدگاه قرآن و معصومین علیهم السلام 304
- مقدّمه 304
- اشاره 304
- چکیده 304
- مفهوم و ماهیت دعا 306
- فلسفه دعا و نیایش 309
- اهمیت دعا و شرایط استجابت 311
- تأثیر دعا و مناجات در دلِ شب 313
- دعا درمان دردها 315
- پنهان کردن دعا 317
- مراعات ادب دعا 317
- اگر دعای شما نبود ارزشی نداشتید 320
- فهرست منابع 321
- اشاره 322
- 3. مبانی فکری و اعتقادی زیارت 322
- چکیده 322
- مقدّمه 322
- مستندات دینی زیارت 326
- سندهای دینی در مورد زیارت 328
- باورهای ابن تیمیه در مورد زیارت قبر رسول خدا صلی الله علیه و آله 329
- افکار نادرست و اعمال ننگین وهابیت 330
- زیارت در سیره پیامبر صلی الله علیه و آله 332
- دیدگاه پیامبر در مورد زیارت قبور 333
- جنبههای مختلف زیارت از زبان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 336
- آثار و سازندگی زیارت 337
- زیارت در مکتب اهل بیت علیهم السلام 337
- تولّی و تبرّی در زیارت عاشورا 338
- ثواب زیارت ائمه اطهار علیهم السلام 339
- زیارت با معرفت و آگاهی 341
- اشاره 343
- بررسی تطبیقی زیارت از دیدگاه شیعه و اهل سنت 343
- نمونههایی از اسوههای عملی در باب زیارت 345
- خصوصیات زیارت در فضاهای معنوی 349
- فضیلت و اجر و سازندگی زیارت 350
- ساختن بنا و تعمیر قبور 351
- نظر مرحوم کاشف الغطا 353
- اشاره 354
- توجه به خدا 354
- مبانی پرورشی و تربیتی زیارت 354
- اشاره 355
- تقرب به خدا 355
- تحول روحی 356
- توبه و گناهزدایی 357
- مبانی فرهنگی و اجتماعی زیارت 362
- ارتباط عقل و دل در مورد زیارت 365
- مبانی عقلی و روانشناختی زیارت 365
- فیض حضور و کیمیای نظر 365
- قطره، دریاست اگر با دریاست 368
- کلام آخر 369
- 4. زیارت در سیره معصومین و علما 371
- اشاره 371
- چکیده 371
- زیارت بقیع در سیره معصومین علیهم السلام 373
- زیارت شهدای احد در سیره معصومین علیهم السلام 374
- پیامبر صلی الله علیه و آله و زیارت قبر مادر 375
- زیارت قبر پیامبر صلی الله علیه و آله در سیره معصومین علیهم السلام 376
- سیره حضرت فاطمه علیها السلام 376
- سیره امام حسین علیه السلام 376
- سیره امام سجاد علیه السلام 377
- سیره امام رضا علیه السلام 378
- سیره امام کاظم علیه السلام 378
- سیره امام صادق علیه السلام 378
- سیره امام جواد علیه السلام 379
- زیارت قبر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در سیره صحابه 379
- سیره و سخن علمای بزرگ برای زیارت 380
- اشاره 380
- حکیم عارف، ملاصدرای شیرازی رحمه الله 381
- امام خمینی قدس سره 381
- آیت اللَّه مرعشی نجفی رحمه الله 381
- علامه طباطبایی رحمه الله 381
- آیت اللَّه بهجت 383
- آیت اللَّه بروجردی رحمه الله 383
- آیت اللَّه فاضل لنکرانی رحمه الله 384
- محدث بزرگوار حاج شیخ عباس قمی رحمه الله 384
- آیت اللَّه گلپایگانی رحمه الله 385
- فضیلت زیارت حضرت معصومه علیها السلام 385
- شوق زیارت 387
- آداب زیارت 388
- فرجام سخن 390
- فهرست منابع 392
- مقدّمه 394
- اشاره 394
- چکیده 394
- 5. زیارت از دیدگاه عقل و نقل 394
- 1. زیارتگاه ائمه محل نزول ملائکه 396
- اهمیت فلسفی تقدس زیارتگاه ائمه 396
- معنای زیارت 396
- 2. فلسفه زیارت قبور 397
- 3. راز قداست قبور ائمه و بزرگان 400
- 1. مقدّمه 402
- زیارت قبور از نظر آیات و روایات 402
- 2. روایاتی در باب اهمیت زیارت قبور 404
- 3. زیارت قبور در آثار فیلسوفان 407
- 4. خلاصهای از گفتار فخر رازی در فواید زیارت قبور 413
- 5. زیارت زمینه ساز معرفت و محبت 419
- 6. زیارت، فیض حضور و کیمیای نظر 420
- 7. قطره، دریاست اگر با دریاست 422
- 8. زیارت، مائده شرف و فضیلت 423
- 9. زیارت عاملی تأثیرگذار در اتصال به واسطههای فیض 425
- 10. زیارت سیره سلف صالح 427
- 11. زیارت، قلمرو دل و وادی محبت 429
- 12. محبت، پشتوانه زیارت 431
- فهرست منابع 434
- اشاره 436
- چکیده 436
- 6. تأملی بر مبانی اجتماعی و فرهنگی زیارت 436
- پیشگفتار 437
- زیارت و نیاز اجتماعی 438
- طرح مسأله 438
- اشاره 438
- زیارت و گروه اجتماعی 440
- ارتباط زیارت با گروه نخستین 441
- زیارت و فرهنگ 442
- زیارت و اجتماعی شدن (جامعهپذیری) 445
- زیارت و ارزش اجتماعی 446
- زیارت و هنجار اجتماعی 449
- زیارت و نشانه 451
- زیارت و انسان شناسی 452
تو امانتدار نیستی؟ اگر راستی زیارت میکنی معنایش این است که مهمترین ارزش وجودی یک انسان که اولین صفت امام معصوم قرار دادهایم مسأله امانت است، همین یک درس تربیت است که من هم به سوی امانت عهدم حرکت کنم.
«أشهد أنک جاهدت فی اللَّه حقّ جهاده»؛ شهادت میدهم تو حق جهاد را انجام دادی، یعنی نه تنها جهاد کردی، بلکه آخرین درجه جهاد را انجام دادی، جهاد با نفس، جهاد با دشمن، جهاد در طریق علم، جهاد با جان، با مال، همه انواع جهاد در این کلمه جمع است، یعنی ارزش مقام امام از این جاست، اما اگر من قدمی به سوی جهاد برندارم، نه جهاد با نفس، نه با دشمن، نه جهاد از طریق علم، نه جهاد از طریق عمل، آیا من زایر هستم؟ اگر قدمی برندارم، این زیارت، دروغ است، قلابی است.
«وأتبعت سنن نبیّک»؛ افتخار تو ای امام معصوم این است که تابع سنتهای رسول اللَّه بودی، تو تابع بودی. اما اگر من که زایر تو هستم تابع هیچ یک از سنتها نباشم، آیا این قابل قبول است؟
این است که میگویند: زیارتها باید انسان را تربیت کند و میکند، زیارت کار قرآن و نهج البلاغه و دعا را میکند و همه اینها بار تربیتی دارد.
سه هدف در زیارت
زیارت سه هدف عمده دارد:
هدف اول: تعلیم معارف دینی و الهی: یعنی خدا را معرفی کردن، زیارتنامهها درباره خدا و اوصاف او چه میگوید، همچنین معرفت رسول اللَّه و معرفت مقام ولایت، در همین زیارت جامعه کبیره که پنج سلام در آغاز آن هست، در هر کدام از این سلامها مقداری از مقامات امامان معصوم بیان شده است، در این پنج سلام حدود شصت صفت برای امام ذکر میشود یعنی مقام ولایت را با شصت صفت بیان میکند.
بنابراین زیارت معرفی مقام ولایت است، البته گاهی ما در هنگام خواندن زیارت توجهی به محتوای آن نداریم که در این صورت قطعاً آن اثر تعلیم معرفت الهی و